Ξέρουμε ήδη αρκετές από τις συνέπειες που έχει επιφέρει ο παρατεταμένος εγκλεισμός με την επιβολή της καραντίνας όπως είναι η αύξηση του άγχους, κρίσεις πανικού, καταθλίψεις, αϋπνίες, αυτοκτονικότητα, ιδεοψυχoκαταναγκαστικές διαταραχές, αρρωστοφοβία και η λίστα θα μπορούσε να είναι αρκετά μακριά.

 Εκτός δηλαδή από όλο αυτό που μας απειλεί εξωτερικά έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τον ίδιο μας τον εαυτό καθώς τα αρνητικά συναισθήματα έρχονται στην επιφάνεια και η ισορροπία και η εσωτερική μας συνοχή χάνονται και προσπαθούμε όσο μπορούμε να ισορροπήσουμε πάνω στα κύματα. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να διαχειριστεί αυτή την αντικειμενικά απρόβλεπτη και απειλητική κατάσταση.

 Καταλαβαίνουμε πως όσον αφορά την προσωπική μας ζωή και την διαχείριση της καθημερινότητας μας πρέπει να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Για όλα τα άλλα, δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά, υπάρχει μια κατάσταση που είναι απρόβλεπτη, που δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθεί και που άλλοι παίρνουν αποφάσεις για εμάς… Που πρέπει να είμαστε απομονωμένοι από τους δικούς μας ανθρώπους, να εργαζόμαστε από το σπίτι, να φοβόμαστε πως μπορεί να έχουμε χάσει τη δουλειά μας, να φοβόμαστε για τα οικονομικά μας, για την υγεία μας, για τους αγαπημένους μας…

 Εκείνο που μπορούμε να προσπαθήσουμε να κάνουμε όμως είναι να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Να πιάσουμε το τιμόνι και να οδηγήσουμε τη ζωή μας στον επόμενο προορισμό. Δεν μπορούμε να αφήσουμε το αυτοκίνητο μας ανεξέλεγκτο, πρέπει να πιάσουμε το τιμόνι και να πάρουμε τον έλεγχο,  γιατί  αλλιώς οι συνέπειες θα είναι δυσάρεστες.

 Αν θυμηθούμε τον πρωταγωνιστή στην ταινία La Vita e Bella – “Η Ζωή είναι Ωραία”, όπου ο Ρομπέρτο Μπενίνι που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στην ταινία, περιγράφει την ιστορία ενός ιταλού Εβραίου τον Γκουίντο,  ο οποίος κρατείται μαζί με την οικογένειά του σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Όταν ο  Γκουίντο μαζί με το γιο του και τον θείο του πρέπει να ανέβουν στο τρένο που θα τους οδηγήσει στο στρατόπεδο, η Ντόρα η γυναίκα του, και μητέρα του γιου τους, αν και ιταλικής καταγωγής και μη Εβραία δεν μπορεί να αποχωριστεί τους αγαπημένους τους και ζητάει με την θέλησή της να πάει μαζί τους παρόλο που δεν μπορεί να φανταστεί πως αργότερα θα τους χωρίσουν.  Ο Γκουίντο επιστρατεύει όλη την φαντασία του και επινοεί ένα παιχνίδι για να προστατεύσει το γιο του από αυτό το τρομακτικό που συμβαίνει, κρύβει τον γιο του από τους ναζί και πείθει το παιδί πως όλο αυτό που ζει είναι ένα παιχνίδι, και πως  ο παίκτης που θα καταφέρει να μαζέψει χίλιους πόντους θα κερδίσει ένα τανκ. Εξηγεί πως μέσα στους κανόνες του παιχνιδιού είναι πως το παιδί δεν πρέπει να κλάψει,  δεν πρέπει να παραπονεθεί, ούτε να ζητήσει τη μαμά του, ούτε να πει ότι πεινάει γιατί θα χάσει. Ακόμη και όταν το παιδί κουράζεται και του λέει πως δεν θέλει να παίξει άλλο και πως θέλει να γυρίσει στο σπίτι,ο πατέρας του το πείθει πως θέλουν λίγους πόντους ακόμη για να νικήσουν. Ακόμη και φτάνοντας στο τέλος όταν οι Αμερικάνοι εισβάλλουν στο στρατόπεδο ο Γκουίντο λέει στο γιο του να μπει μέσα σ’ ένα κουτί μέχρι να φύγουν όλοι, καθώς αυτό υποτίθεται πως ήταν το τελευταίο μέρος του παιχνιδιού.

 Ακόμη και πριν τον σκοτώσουν ο Γκουίντο κάνει το γιο του να γελάσει για τελευταία φορά. Το παιδί νομίζει ότι έχει κερδίσει το παιχνίδι όταν το τανκ των αμερικανών απελευθερώνουν το στρατόπεδο. Όταν συναντιέται με τη μητέρα του δε γνωρίζει πως ο πατέρας του έχει πεθάνει και μόνο πολλά χρόνια αργότερα συνειδητοποιεί το μεγαλείο του πατέρα του και πως του έσωσε τη ζωή μέσα από την μεγάλη δύναμη ψυχής που είχε.

 Η ταινία είναι ένας πραγματικός ύμνος στην αγάπη  στην δύναμη ψυχής και στην δύναμη της ζωής!

 Στη ζωή υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορεί να την ομορφαίνουν και να την κάνουν ωραία ακόμη και μέσα στις μεγαλύτερες δυσκολίες και αντιξοότητες. Είναι σημαντικό λοιπόν να εστιάσουμε στον εαυτό μας και να πάρουμε την προσωπική μας ευθύνη να κάνουμε επιλογές όχι μόνο σχετικά με την ατομική μας υγιεινή αλλά κυρίως και την συναισθηματική μας υγιεινή .

 Όλο τον τελευταίο καιρό βομβαρδιζόμαστε με πληροφορίες για το πως πρέπει να απολυμαίνουμε τα χέρια μας, τις επιφάνειες, τα ρούχα μας, το σώμα μας, τα τρόφιμα, να φοράμε μάσκες, να κρατάμε αποστάσεις… Και περισσότεροι από μας τα κάναμε όλα σχεδόν με ευλαβικό τρόπο.

 Τι γίνεται όμως με τα συναισθήματα μας  και με την συναισθηματική μας υγεία; Τι κάνουμε για να φροντίσουμε τον εαυτό μας και την ψυχή μας ώστε να γίνει πιο ανθεκτική σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς;

Ως συστημική θεραπεύτρια, μου είναι αρκετά κατανοητό πως λειτουργούν τα συστήματα και πως είμαστε αλληλοσυνδεδεμένοι και αλληλοεξαρτώμενοι και πως τα συναισθήματά μας επηρεάζουν τους άλλους καθώς επίσης και πως εμείς επηρεαζόμαστε από τα συναισθήματα των άλλων. Ο Χρηστάκης εχει μιλήσει με μεγάλη σαφήνεια για την επιρροή των κοινωνικών δικτύων  στο βιβλίο του “Συνδεδεμένοι” και εξήγησε πως η λύπη είναι μεταδοτική αλλά και η χαρά είναι μεταδοτική .

 Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα αγνωρίσουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα και θα προσπαθήσουμε να τα καταπνίξουμε. Αντίθετα χρειάζεται να αναγνωρίσουμε πως νιώθουμε, να κοιτάξουμε μέσα μας και να δούμε την προσωπική μας αλήθεια και να αντιμετωπίσουμε την εξωτερική πραγματικότητα με όλες τις εσωτερικές δυνάμεις και αποθέματα που έχουμε.

 Δεν θέλουμε να αποφύγουμε την πραγματικότητα αλλά να διευρύνουμε την οπτική της. Ίσως μας είναι αδύνατον να προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτό που έκανε ο πρωταγωνιστής της ταινίας, γιατί συνήθως η τέχνη παρουσιάζει με ένα τρόπο συμβολικό και συχνά πιο ποιητικό την δυνατότητα που έχουμε μέσα μας να συνδεθούμε με τις εσωτερικές μας πήγες και αποθέματα για να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να δώσουμε ένα νόημα στη ζωή μας.

 Όταν μιλάμε για θετική σκέψη δεν εννοούμε να παραβλέπουμε την πραγματικότητα και να δημιουργούμε μια πλασματική θετική θεώρηση της ζωής.

 Και το να είμαστε ανθεκτικοί φυσικά δε σημαίνει το να είμαστε πάντα δυνατοί.

 Ένα άλλο παράδειγμα που μου έρχεται στο νου είναι ο Βίκτορ Φράνκλ ψυχίατρος οποίος επέζησε από το ολοκαύτωμα, αφού έχασε τους γονείς του τα αδέρφια του και την έγκυο γυναίκα του μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και από αυτή την δύσκολη και τρομακτική εμπειρία προέκυψε το βιβλίο του “ Η Αναζήτηση του Ανθρώπου για Νόημα”.

Ο ίδιος λέει σε μια φράση του μέσα στο βιβλίο: ” Μπορεί κανείς να πάρει τα πάντα από έναν άνθρωπο εκτός από ένα πράγμα την τελευταία από τις ανθρώπινες ελευθερίες – να επιλέξει τη στάση του σε οποιεσδήποτε συνθήκες να επιλέξει το δικό του δρόμο. “

 Σύμφωνα με τον Φράνκλ κάθε στιγμή της ζωής μας αποτελεί μια ευκαιρία να πάρουμε μια απόφαση αν θα αφήσουμε τον εαυτό μας να λυγίσει μπροστά σε εκείνες τις δυνάμεις που μας απειλούν να μας κλέψουν τον ίδιο μας τον εαυτό, την εσωτερική μας ελευθερία .

 Ο Νίτσε έχει πει: ”Αυτός που έχει ένα γιατί για να ζήσει μπορεί να υπομείνει σχεδόν το καθετί”.

 Αν η ζωή μας έχει νόημα θα έχει νόημα και μέσα στην πανδημία καθώς αυτή τη στιγμή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Αν καταφέρουμε μέσα από αυτές τις δύσκολες συνθήκες να υπομένουμε την ανησυχία, την θλίψη, τον φόβο που είναι μοναδικά και ξεχωριστά για τον καθένα και ταυτόχρονα συλλογικά, καθώς αφορούν όλη την ανθρωπότητα, θα μπορέσουμε να αφομοιώσουμε και να ερμηνεύσουμε την κρίση αυτή ως μια δυνατότητα για ένα διαφορετικό μέλλον.

 Παρόλο που δεν έχουμε έλεγχο πάνω σε αυτό που αφορά το μέλλον της ανθρωπότητας και παρόλη την μεγάλη αβεβαιότητα, το πώς θα αντιδράσουμε σε αυτή την κρίση είναι στα δικά μας χέρια.

 Όπως λέει και η Χάρις Κατάκη η λέξη κρίση περιλαμβάνει μέσα της και το πρόβλημα και την λύση του προβλήματος.

Όταν νιώθουμε πως έχουμε μια δυσκολία είναι καλό να την αποδεχτούμε και να την φροντίσουμε.  Αν χτυπούσαμε  μικροί τα γόνατα μας ερχόταν η μαμά μας και μας καθάριζε την πληγή και μας φρόντιζε για να μη μολυνθούμε και όλη  αυτή η φροντίδα μας έκανε να νιώθουμε καλύτερα και σωματικά και ψυχικά.

Τώρα είμαστε εμείς που καλούμαστε να δώσουμε τις “πρώτες βοήθειες” στον ευάλωτο και εύθραυστο εαυτό μας. Μπορούμε να μοιραστούμε αυτό που μας πονάει με έναν άνθρωπο που εμπιστευόμαστε και αν αυτό δε φτάνει τότε πρέπει να πάρουμε ακόμη πιο σημαντικές αποφάσεις και να πάμε σε έναν ειδικό όπως θα πηγαίναμε αν η πληγή στα ματωμένα γόνατα μας δεν έκλεινε και βλέπαμε την κατάσταση να επιδεινώνεται. Τότε θα πηγαίναμε στο γιατρό για να φροντίσει την πληγή μας με πιο κατάλληλο τρόπο.

 Αυτή τη στιγμή η πανδημία μοιάζει να είναι  ο εχθρός μας.

Όμως με αυτό που ερχόμαστε στ’ αλήθεια αντιμέτωποι είναι ο ίδιος μας ο εαυτός!

Ο Νέλσον Μαντέλα όμως είχε πει:” Αν θέλεις να κάνεις ειρήνη με τον εχθρό σου, πρέπει να δουλέψεις μαζί του, και τότε γίνεται σύμμαχος σου “

 Αν ο εχθρός μας είναι ο ίδιος μας ο εαυτός είναι καλό να κάνουμε ειρήνη μαζί του, να δουλέψουμε μαζί του, να τον φροντίσουμε και τότε θα γίνει σύμμαχος μας. !

Αιμιλία Αξιωτίδου

Οικογενειακή Σύμβουλος – Ψυχοθεραπεύτρια – Ψυχοπαιδαγωγός,

Επιστημονικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Α ΠΡΠ ΑΧΕΠΑ.