Πολύς λόγος γίνεται σήμερα για τη μεγάλη σημασία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης
στην ευτυχία μας, στην προσωπική, οικογενειακή και επαγγελματική μας ζωή.
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Goleman, o οποίος πρόβαλε τον όρο και την αξία της
συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή μας, ο ορισμός της είναι: ‘’To πλέγμα των ανθρωπίνων
ιδιοτήτων πάνω στο οποίο μπορεί ν’ υφανθεί μια ολοκληρωμένη ανθρώπινη προσωπικότητα. Είναι
μαζί υπομονή, επιμονή, δυνατότητα προσαρμογής, έλεγχος παρορμήσεων, αισιοδοξία, ελπίδα.
Συναισθηματική Νοημοσύνη σημαίνει να βρίσκεις κίνητρα για τον εαυτό σου, ν ’αντέχεις
στις απογοητεύσεις, να ελέγχεις την παρόρμηση, να χαλιναγωγείς την ανυπομονησία σου, να
ρυθμίζεις σωστά τη διάθεση σου και να εμποδίζεις την απογοήτευση να καταπνίγει την ικανότητά
σου για σκέψη.’’

Ο Συναισθηματικά Νοήμων άνθρωπος έχει τέσσερεις (4) δεξιότητες:

• Αυτεπίγνωση (Επίγνωση του εαυτού του και των δυνατοτήτων του)
• Αυτοδιαχείριση (Έχει μάθει να διαχειρίζεται τα αισθήματά του)
• Κοινωνική Επίγνωση (Αντιλαμβάνεται με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων) και
• Διαχείριση σχέσεων (κατανοεί τη συμπεριφορά και τα κίνητρα των άλλων και χειρίζεται
  σωστά τις σχέσεις του).

Τα κύρια συναισθήματα, στα οποία καλούμαστε να έχουμε τον έλεγχο είναι ο θυμός, η
θλίψη, ο φόβος, η απόλαυση, η αγάπη, και η ντροπή. Πέρα από τα συναισθήματα χρειάζεται να
μάθουμε να χειριζόμαστε τις αντιξοότητες, τις ματαιώσεις, τις δυσκολίες στην οικογένεια και στη
δουλειά.
Καταλαβαίνετε λοιπόν, ως γονείς, πόσο σημαντικό είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να
αναπτύξουν την Συναισθηματική τους Νοημοσύνη. Είναι ένα από τα πιο βασικά εφόδια, που τους
δίνουμε στο ξεκίνημα της νέας τους ζωής, όταν εγκαταλείψουν το πατρικό τους σπίτι.

Η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης ξεκινά από τα πρώτα
βήματα της ζωής του παιδιού. Αρχικά χρειάζεται να μάθει το παιδί πώς να αναγνωρίζει τα
συναισθήματά του και να τα εκφράζει με θετικό τρόπο.

Ο γονέας μπορεί να βοηθήσει το παιδί του να συνειδητοποιήσει την αξία του, τα ταλέντα
του, τις δυνατότητες του. Να υποστηρίζει και να ενισχύει την ικανότητα του παιδιού του να δέχεται
την απόρριψη, να την αντιμετωπίζει με τέτοιο τρόπο, χωρίς να χάνει την πίστη στον εαυτό του.

Τα βασικά στοιχεία της προσωπικότητας του παιδιού, που ο γονέας χρειάζεται να βοηθήσει
το παιδί του ν’ αναπτυχτούν, ώστε να είναι συναισθηματικό ώριμο, είναι:

• Η υπομονή και η επιμονή.
• Η δυνατότητα προσαρμογής. Να είναι ευέλικτο σε όποια κατάσταση.
• Ο έλεγχος των παρορμήσεων και του θυμού.
• Ο έλεγχος της θλίψης. Να μάθουν το παιδί οι γονείς να αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία
  και ελπίδα.
• Να βάζει κίνητρα στον εαυτό του και να αντέχει στις απογοητεύσεις, στις ματαιώσεις και
  στις δυσκολίες.
• Να ελέγχει το φόβο.
• Να μη ντρέπεται.
• Να ελέγχει την αγάπη και την απόλαυση.
  Να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεων του και να μη ρίχνει το φταίξιμο σε άλλους.
• Να το βοηθήσουν να αντιλαμβάνεται με ακρίβεια τα συναισθήματα των άλλων και να
  καταλαβαίνει τι τους συμβαίνει.
• Να διαχειρίζεται τις σχέσεις του με τους άλλους με τον καλύτερο τρόπο.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν ότι η δική τους Συναισθηματική Νοημοσύνη
επηρεάζει άμεσα το επίπεδο της Συναισθηματικής Νοημοσύνης του παιδιού τους. Τα παιδιά
διδάσκονται τις δεξιότητες της Συναισθηματικής Νοημοσύνης από τους γονείς τους. Εάν ο γονέας
είναι συναισθηματικά μη νοήμων (ανώριμος), τα παιδιά χάνουν την καλύτερη πηγή μάθησης. Για
παράδειγμα ένας γονέας, που θυμώνει, φωνάζει με το παραμικρό, χάνει τον έλεγχο των νεύρων
του, του θυμού του και πέφτει σε κρίσεις υστερίας προς το/τη σύζυγο και τα παιδιά του, τι
παράδειγμα δίνει στο παιδί του; Είναι άκρως βέβαιο ότι το παιδί θα υιοθετήσει την ίδια
συμπεριφορά.

Αν αδιαφορείτε για τα συναισθήματά του, όταν σας μιλά και σας λέει ‘’τον πόνο του’’, δε
το βοηθάτε να οδηγηθεί στην αυτεπίγνωση. Ενώ, όταν το παρατηρείτε και ρωτάτε το παιδί σας
γιατί είναι λυπημένο, μαθαίνει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, δεν τα αποφεύγει, τα
αντιμετωπίζει, μαθαίνει να τα διαχειρίζεται και επίσης μαθαίνει να δείχνει κατανόηση στη λύπη ή
στα συναισθήματα των φίλων του.

Αν σας μιλά για αυτά που του αρέσουν, τις επιθυμίες και τα όνειρά του και εσείς
αδιαφορείτε ή γελάτε, το παιδί όχι μόνο δε θα οδηγηθεί στην αυτεπίγνωση, αλλά θα χάσει την
πίστη στον εαυτό του και θα δημιουργήσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και θα παραιτηθεί από τα όνειρα
του και γενικότερα από τη ζωή.

Γονείς αυταρχικοί, που ασκούν πίεση και φόβο, θα δουν το παιδί τους να μένει
συναισθηματικά ανώριμο σαν το δενδράκι, που δεν πρόλαβε να κάνει ρίζες και εκτέθηκε στις πιο
αντίξοες καιρικές συνθήκες.

Γονείς που εξασκούν τη Συναισθηματική Νοημοσύνη με τα παιδιά τους , ανατρέφουν
αγόρια και κορίτσια, τα οποία είναι πιο ευτυχισμένα, προσαρμόζονται καλύτερα στο κοινωνικό
περιβάλλον, παίρνουν καλύτερους βαθμούς και φθάνουν αργότερα σε υψηλότερο επίπεδο
επαγγελματικής επιτυχίας. Επίσης παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα προβληματικής
συμπεριφοράς π.χ αδικαιολόγητες απουσίες στο σχολείο, τσιγάρο, ποτό, ναρκωτικά.
Ο αγώνας σας για την ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης των παιδιών σας
χρειάζεται να είναι συνεχής και αμείωτος. Είναι ό,τι καλύτερο έχετε να κάνετε για αυτά,
εκφράζοντας στην πράξη την αληθινή σας αγάπη.

Ευκαρπίδου Αλεξάνδρα

Παιδαγωγός-Σύμβουλος επικοινωνίας και επιχειρήσεων

Διάφορες έρευνες που έχουν γίνει κατά καιρούς έχουν αποδείξει ότι ο παράγοντας αισιοδοξία, η ικανότητα χειρισμού των συναισθημάτων του άγχους και της έντασης, αλλά και η ικανότητα κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων δηλαδή η ενσυναίσθηση, συμβάλλουν θεαματικά στην αύξηση της αποδοτικότητας κυρίως στον εργασιακό χώρο. Για να είναι λοιπόν ένα  άτομο αποδοτικό και καταξιωμένο επαγγελματικά, θα πρέπει να διαθέτει εκτός από υψηλή γνωστική νοημοσύνη και συναισθηματική νοημοσύνη.

Είναι  απόλυτα σαφές ότι δεν μπορούμε να “διατάξουμε” τον εαυτό μας να αισθάνεται και να συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο, προκαθορισμένο τρόπο ή ένταση εφόσον γνωρίζουμε την πηγή δημιουργίας και προέλευσης των συναισθημάτων μας.

Και όμως παρόλου την νοητή ύπαρξη αυτού  του μονόδρομου ή άλλου τι συνόρου που φράζει τέλος πάντων την ανέλεγκτη έκρηξη των συναισθημάτων, θεωρείται ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν νευρώνες που μπλοκάρουν τα συναισθήματα και δημιουργούν αυτό που λέμε αυτοέλεγχο ή αλλιώς mind control. 

 Ο νους μας, δηλαδή το μυαλό μας έχει πολλαπλές δυνατότητες ενέργειας και σκέψης, παρόλα αυτά εμείς σε καθημερινή βάση χρησιμοποιούμε μόνο το 10% από αυτές.

1. Πως μπορούμε λοιπόν να επιτύχουμε απόλυτο έλεγχο του νου ?
2. Τι είναι το mind control και πως ενεργοποιείται μέσω της συμπεριφοράς κάποιων ανθρώπων ?
3. Γιατί κάποιοι υφίστανται “συναισθηματική τύφλωση” με αποτέλεσμα πλήρη απώλεια του ελέγχου των συναισθημάτων τους ?
4. Πως  σκεπτόμενοι θετικά κάποιοι βλέπουν το ποτήρι τους πάντα μισογεμάτο, χωρίς ποτέ να  υποστούν  “συγκινησιακή πειρατεία “?

Η βάση της κατανόησης του mind control είναι η σωματική κατά πρώτο λόγο και η νοητική  κατά δεύτερο λόγο χαλάρωση. Ο χαλαρός νους έχει την δυνατότητα να πολλαπλασιάζει την θετική σκέψη δημιουργώντας ευεργετικά αποτελέσματα όχι μόνο ψυχοσωματικά αλλά και διανοητικά με απεριόριστη εμβέλεια αναλόγως των περιστάσεων.

Σ΄ αυτήν την δεδομένη  χαλαρή χρονική στιγμή το μυαλό αδειάζει εντελώς, φρεσκάρεται και επαναφορτίζεται με εντολές  που καθοδηγούνται από το υποσυνείδητό μας. Είναι η μαγική στιγμή που διαγράφουμε ότι θέλουμε και στοχεύουμε ότι επιζητούμε, είναι η στιγμή που σαν να ξυπνούμε από λήθαργο έχοντας την λύση του όποιου προβλήματος χαρτογραφημένη μπροστά μας.

Με το mind control εκπαιδευόμαστε στο να αναγνωρίζουμε και να αφυπνίζουμε τις προσωπικές δυνατότητες του καθενός, να αξιοποιούμε κομμάτια του μυαλού μας  που λησμονήσαμε στο διάβα μας, και συγχρόνως να δημιουργούμε θετικά και παραγωγικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τον Goleman η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια μορφή κοινωνικής νοημοσύνης, δηλαδή είναι η ικανότητα να κατανοεί κάποιος τον τρόπο που λειτουργούν  τα συναισθήματα των άλλων και να ελέγχει τα δικά του. Η συναισθηματική νοημοσύνη συμβάλλει στην προσωπική και επαγγελματική επιτυχία δεδομένης της σωστής δόσης διαχείρισης γνώσης.

Διαχείριση γνώσης σημαίνει καλύτερη επικοινωνία, καλύτερη απόδοση.

Εξασφάλιση γνώσης για το εργασιακό περιβάλλον, σημαίνει πηγή πλούτου και δύναμης, σημαίνει καλλίτερη επικοινωνία των ανθρώπων, σημαίνει αύξηση παραγωγικότητας.

Διαχείριση γνώσης σημαίνει συγκέντρωση πνευματικών παγίων γνώσης και μεθόδων επικοινωνίας, με αποτέλεσμα σωστή εκμετάλλευση τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, σχεδιασμό και επιθετική προώθηση νέων προϊόντων  στην αγορά,  ανάπτυξη δημιουργικότητας, διασφάλιση καινοτόμου  και φιλικού περιβάλλοντος.

Η διαχείριση γνώσης  [knowledge Management] εστιάζεται στην σωστή αντιμετώπιση του ανθρώπινου παράγοντα. Αποτελεί διαδικασία σύζευξης ανθρωπίνων πόρων και τεχνολογικών μέσων με στόχο την αποτελεσματικότητα. Αποτελεί πυλώνα συγκέντρωσης ατομικής γνώσης, αποθήκευση αυτής της γνώσης σε δομές επεξεργασίας μέσα και έξω από την επιχείρηση  και επαναχρησιμοποίηση στην πρώτη ζήτηση  για αντιμετώπιση προβλημάτων ή εξεύρεση λύσεων πρακτικών με κυριότερο παράγοντα την σωστή διαχείριση των συναισθημάτων.

Ας μη λησμονούμε λοιπόν την ρήση του Αριστοτέλη:

“ Εκείνος που εξοργίζεται για εκείνο που πρέπει και με εκείνον που πρέπει, και επιπλέον όπως, όταν και για όσο χρόνο πρέπει, είναι αξιέπαινος ”.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη το να θυμώνει κανείς είναι εύκολο, το να θυμώνει όμως τη σωστή στιγμή  με τον σωστό τρόπο και με το κατάλληλο πρόσωπο, αυτό είναι και  το δυσκολότερο σημείο που θα πρέπει να γνωρίζει πώς να  το αντιμετωπίζει.

Διαβάζοντας τα παραπάνω, τουλάχιστον στο θεωρητικό του κομμάτι  υπάρχει πλήρη κατανόηση, τι γίνεται όμως στην πράξη και ποιος είναι ο τρόπος  που θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε απόλυτο έλεγχο του νου και της σκέψης μας;

Πράγματι είναι γνωστό ότι τα συναισθήματα προέρχονται και καθορίζονται από την αμυγδαλή, ένα από τα συναισθηματικά κέντρα του νευρωνικού κυκλώματος και παίζει σημαντικό ρόλο στην συναισθηματική και λογική ζωή μας. Για τον λόγο αυτόν δεν μπορούμε να επέμβουμε σε ισχυρά συναισθήματα ακριβώς γιατί αυτά επικρατούν πάντα. Είναι σαν να θεωρούμε ότι υπάρχει μια δίαυλος  που καταλήγει σε αδιέξοδο με κατεύθυνση από την αμυγδαλή στον εξωτερικό φλοιό του εγκεφάλου.

Ρούλα Κωτούδη

Σύμβουλος Επικοινωνίας

Το πιο σημαντικό κριτήριο για διακεκριμένες επιδόσεις σε μεμονωμένα άτομα, ομάδες και οργανισμούς ( Daniel Goleman, καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Harvard & πρόεδρος του Ιδρύματος Έρευνας για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη στο χώρο της εργασίας )

Συναισθηματική Νοημοσύνη: μια νέα φράση στο καθημερινό μας λεξιλόγιο που άλλαξε ριζικά όχι μόνο τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την προσωπική υπεροχή αλλά επαναπροσδιόρισε το κριτήριο για την επιτυχία στην εργασία.

Εδώ και δεκαετίες διακεκριμένοι άνθρωποι στο  χώρο των επιχειρήσεων επισημαίνουν ότι το κριτήριο που κάνει τη διαφορά όσον αφορά την επίδοση στην εργασία, δεν είναι μόνο πόσο έξυπνοι είμαστε, δηλαδή ο υψηλός Δείκτης Νοημοσύνης μας (ΔΝ), αλλά ούτε και η πείρα που διαθέτουμε, δηλαδή η εξειδίκευση στην εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας.

Οι άνθρωποι αυτοί αναφέρονταν μέχρι σήμερα στα ταλέντα που εξασφαλίζουν την υπεροχή σε κάθε εργασία, με όρους όπως «χαρακτήρας» ή «προσωπικότητα» και εννοούσαν ένα σύνολο από προσωπικές και κοινωνικές ικανότητες όπως : να ακούν, να επηρεάζουν, να συνεργάζονται, να δημιουργούν κίνητρα στους ανθρώπους και να εργάζονται καλά μαζί τους.

Σήμερα όλα αυτά είναι επιτέλους πιο κατανοητά και ακούν στο όνομα «συναισθηματική νοημοσύνη». Η συναισθηματική νοημοσύνη παρέχει το νέο πλαίσιο σκέψης που απαντά, με συγκεκριμένα στοιχεία από εμπειρικές έρευνες 25 ετών σε ηγέτες επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο και σε περισσότερους από 500 -μεταξύ των πρώτων σύμφωνα με το Fortune- οργανισμούς, στο ερώτημα αν είναι ο νους ή η καρδιά που εξασφαλίζει τη διακεκριμένη επίδοση ή ηγεσία στην εργασία.

Η απάντηση δίνει τη χρυσή τομή ανάμεσα στις ικανότητες του μυαλού και της καρδιάς, ή για να μιλήσουμε πιο επιστημονικά, ανάμεσα στις γνωστικές διεργασίες και στο συναίσθημα. Κάποιες ικανότητες είναι σαφώς γνωστικού τύπου, όπως η αναλυτική σκέψη ή η τεχνική εξειδίκευση. Άλλες συνδυάζουν σκέψη και συναίσθημα, οι οποίες ονομάζονται από τη θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης «συναισθηματικές δεξιότητες».

Η διαφορά που κάνει κάποιους τους καλύτερους γκουρού στην εργασία τους, δεν είναι η διανοητική τους υπεροχή, αλλά οι συναισθηματικές τους δεξιότητες που τους βοηθάνε να αξιοποιήσουν στο έπακρο τη διανοητική τους ιπποδύναμη. Ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι δεν καταφέρνουν να χρησιμοποιήσουν όλο το δυναμικό τους είναι η συναισθηματική ανεπάρκεια .

Οι συναισθηματικές δεξιότητες αποτελούν τις βασικές διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης, οι οποίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές προκειμένου να μάθουν οι άνθρωποι τις ικανότητες που είναι απαραίτητες για να πετύχουν στο χώρο της εργασίας.

Αυτές είναι :

• η Αυτοεπίγνωση (επίγνωση των συναισθημάτων, ακριβής αυτοαξιολόγηση, αυτοπεποίθηση)
• η Αυτορύθμιση (αυτοέλεγχος, αξιοπιστία, ευσυνειδησία, προσαρμοστικότητα, καινοτομία)
• τα Κίνητρα συμπεριφοράς (τάση προς επίτευξη, δέσμευση, πρωτοβουλία, αισιοδοξία)
• η Ενσυναίσθηση (κατανόηση των άλλων, προσανατολισμός στην παροχή υπηρεσιών, ενίσχυση της ανάπτυξης των άλλων, σωστός χειρισμός της διαφορετικότητας, πολιτική αντίληψη) και
• οι Κοινωνικές δεξιότητες (επιρροή, επικοινωνία, ηγεσία, καταλυτική δράση όσον αφορά την αλλαγή, χειρισμός διαφωνιών, καλλιέργεια δεσμών, σύμπραξη και συνεργασία, ομαδικές ικανότητες)

Για παράδειγμα, αν κάποιος είναι ανεπαρκής σε κοινωνικές δεξιότητες δεν θα είναι σε θέση να πείσει ή να εμπνεύσει άλλους, να παίξει το ρόλο του ηγέτη ομάδων ή να προβεί σε καταλυτικές αλλαγές. Αν πάλι κάποιος έχει χαμηλό επίπεδο αυτοεπίγνωσης, δεν θα κατανοεί τις δικές του αδυναμίες, ούτε θα διαθέτει την αυτοπεποίθηση που προέρχεται από την πίστη στα προσόντα του.

Το βέβαιον είναι ότι κανείς διακεκριμένος σε ηγετική θέση δεν είναι τέλειος σε όλες τις συναισθηματικές ικανότητες. Όλοι αναπόφευκτα έχουν ένα προφίλ ισχυρών και αδύνατων σημείων. Ωστόσο τα συστατικά για τη διακεκριμένη επίδοση απαιτούν να είναι κάποιος δυνατός μόνο σε μερικές από αυτές τις ικανότητες –κατά κανόνα περίπου σε έξι-  οι οποίες πρέπει να είναι μοιρασμένες σ’ όλες τις διαστάσεις της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια