Το γάλα, αποτελεί αναμφίβολα μία από τις καλύτερες τροφές για τον άνθρωπο. Δυστυχώς όμως, αλλοιώνεται εύκολα και καθίσταται ακατάλληλο προς κατανάλωση λόγω της δύσκολης συντήρησής του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό ήταν ευρύτατα γνωστό στα αρχαία χρόνια που η γνώση και τα μέσα ήταν ελάχιστα και πρωτόγονα. Έτσι προέκυψε η ανάγκη να μετατραπεί το γάλα σε κάποιο προϊόν, που να διατηρείται και να έχει την υψηλή βιολογική αξία του γάλακτος. Ένα τέτοιο προϊόν είναι το τυρί.

Η ιστορία του τυριού

Ο Όμηρος περιγράφει μια μέθοδο παρασκευής του τυριού, που ακόμη και σήμερα εφαρμόζεται στη χωρική τυροκομία. Υπάρχουν αναφορές σύμφωνα με τις οποίες ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του μπήκε στη σπηλιά του κύκλωπα Πολύφημου όπου είδε καλά κατασκευασμένα δοχεία μέσα στα οποία άρμεγε το γάλα και ράφια γεμάτα με τυριά.

Πιθανή πατρίδα του τυριού είναι κάποια από τις θερμές περιοχές γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου θάλασσας. Σύμφωνα με αρχαίο μύθο, το πρώτο τυρί παρασκευάστηκε συμπτωματικά από έναν Άραβα έμπορο, ο οποίος έβαλε το γάλα του σε ένα ασκί από στομάχι προβάτου και ξεκίνησε για ταξίδι μέσα από την έρημο για να κάνει τις δουλειές του. Η πυτιά στα τοιχώματα του ασκιού και η ζέστη προκάλεσαν την πήξη του γάλακτος και το διαχωρισμό του σε πήγμα και τυρόγαλα. Κατά την πορεία του διαπίστωσε ότι το τυρόγαλα και το πήγμα (τυρί) του έκοψαν την πείνα και ότι το τυρί είχε ευχάριστη γεύση. Έτσι κατά το μύθο άρχισε η παραγωγή ενός από τα πιο σπουδαία τρόφιμα του ανθρώπου. Σήμερα, λοιπόν, πιστεύεται ότι ταξιδιώτες από την Ασία μετέφεραν την τέχνη της τυροκομίας στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα πριν 2500 χρόνια το τυρί θεωρούταν εξαιρετικό τρόφιμο, γι’ αυτό το πωλούσαν και σε άλλες Μεσογειακές χώρες.

Στην Ευρώπη, που είναι και η κατ’ εξοχήν γαλακτοπαραγωγική περιοχή στον κόσμο, κατά την τελευταία εικοσαετία η παραγωγή τυριών διπλασιάστηκε. Επίσης, από τα διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα κυρίως το τυρί και το γιαούρτι σημείωσαν σημαντική άνοδο στην κατανάλωση. Οι παράγοντες που συντέλεσαν σ’ αυτό είναι κυρίως η υψηλή θρεπτική αξία του τυριού, η αύξηση της γαλακτοπαραγωγής τόσο κατά αρμεγόμενο ζώο όσο και συνολικά, καθώς και οι βελτιώσεις στην ποιότητα, τη συσκευασία και τη διαφήμισή του.

Πόσα είδη τυριών υπάρχουν;

Οι γνωστές ονομασίες τυριών είναι πάνω από 2000, πολλά όμως απ’ αυτά δεν διαφέρουν καθόλου ή διαφέρουν ελάχιστα ως προς τα χαρακτηριστικά τους. Έμεινε παροιμιώδες το σχόλιο του Ντε Γκωλ, προέδρου της Γαλλίας, που είπε «πώς να συνεννοηθείς με ένα λαό που έχει 400 είδη τυριών», θέλοντας να τονίσει ότι αφού θέλουν τόση μεγάλη ποικιλία πώς είναι δυνατόν να συγκερασθούν απόψεις και να βρεθούν λύσεις στα προβλήματα που τους απασχολούν.

Τρόποι ταξινόμησης

1. Ανάλογα με το είδος του γάλακτος ή το συνδυασμό ειδών γάλακτος που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τους, τα τυριά διακρίνονται σε:

• Αγελαδινά
• Πρόβεια
• Κατσικίσια
• Αιγοπρόβεια, κλπ

2. Ανάλογα με τον τρόπο και το χρόνο ωρίμανσης και την υγρασία που τελικά περιέχουν, διακρίνονται σε:

• Πολύ σκληρά (παρμεζάνα, μυζήθρα ξηρή, μπάτζος, κλπ).
• Σκληρά (κασέρι, κεφαλοτύρι, γραβιέρα, cheddar, emmental, kerrygold, κλπ).
• Ημίσκληρα (gouda, edam, Roquefort, brick, κλπ).
• Μαλακά (φέτα, τελεμές, μυζήθρα, ανθότυρος, μανούρι, cottage, camembert, κλπ).

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την θρεπτική σύσταση του τυριού και το πως μπορεί να ενταχθεί στην διατροφή μπορείτε να ακούσετε στο απόσπασμα της ραδιοφωνικής εκπομπής του ΑΝΤ1 97,2 Fm, που κλήθηκα να μιλήσω στον δημοσιογράφο Γιάννη Ιωάννου.

Στατιστικά στοιχεία

Σύμφωνα με το businesswoman.gr, ανοδική πορεία ακολουθεί η κατανάλωση τυριού στην Ελλάδα, είτε αυτό αφορά εγχώριο (62-65%), είτε εισαγόμενο τυρί (35-38%).

Τη διετία 2019-2020 προβλέπεται αύξηση της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης τυροκομικών προϊόντων με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 2%

Η συνολική εγχώρια παραγωγή τυριών παρουσίασε αύξηση 1,7% το 2017 σε σχέση με το 2016, ενώ οι εξαγωγές έφτασαν σε υψηλό δεκαετίας το 2017, με τη φέτα να αποσπά το μεγαλύτερο μερίδιο συμμετοχής (76,8%).

Ποια είναι η θρεπτική αξία του τυριού;

Το τυρί έχει μεγάλη θρεπτική αξία, αφού είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, ασβέστιο, φώσφορο και βιταμίνες, στοιχεία απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη του οργανισμού.

Πρωτεΐνες

Ανάλογα με τη μέθοδο παρασκευής τους τα τυριά περιέχουν 10 ως 30% πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, που περιέχουν όλα από τα απαραίτητα αμινοξέα σε ποσά ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Στα σκληρά τυριά, η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη (30%) ξεπερνά κι αυτήν του κρέατος (20%).

Για το λόγο αυτό, τα τυριά έχουν μεγάλη βιολογική αξία και ενδείκνυνται για τη διατροφή κυρίως των παιδιών, που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε αμινοξέα απ’ ότι οι ενήλικες. Επιπρόσθετα, οι πρωτεΐνες σε μερικά τυριά (κυρίως στα μεγάλου χρόνου ωρίμανσης) είναι πολύ εύπεπτες λόγω της διάσπασής τους σε πεπτίδια και αμινοξέα. Γενικά τα σκληρά, αλλά και τα ημίσκληρα τυριά περιέχουν πολύ μικρά ποσά λακτόζης από 1 ως 3 γρ/100 γρ, γι’ αυτό είναι πολύ καλά ανεκτά από άτομα με προβλήματα πέψης της λακτόζης (δυσανεξία στη λακτόζη).

Λιπαρά

Τα τυριά περιέχουν επίσης λιπαρά, άλλα περισσότερα και άλλα λιγότερα. Τα λιπαρά ανάλογα με το είδος των τυριών μπορεί να κυμαίνονται από 0% σε κάποια φρέσκα τυριά μέχρι 50% σε κάποια τυριά εμπλουτισμένα με κρέμα όπως το μανούρι.

Αλάτι

Το αλάτι συντελεί στη γεύση του τυριού και βοηθά στη συντήρησή του. Πολλά είναι τα τυριά όπου είναι πλούσια σε αλάτι και αντενδείκνυνται για άτομα υπέρταση ή άλλα προβλήματα υγείας. Ωστόσο, υπάρχουν και τυριά όπως το cottage ή το κατίκι τα οποία είναι χαμηλά σε αλάτι και είναι μια καλή επιλογή για τα άτομα αυτά.

Ασβέστιο & βιταμίνες

Τα τυριά αποτελούν άριστη πηγή ασβεστίου, γιατί είναι εύκολα αφομοιώσιμο από τον ανθρώπινο οργανισμό. Η περιεκτικότητα των τυριών σε ασβέστιο ποικίλει ανάλογα με την υγρασία που περιέχουν και τον τρόπο παρασκευής τους.

Κατά την τυροκόμηση του γάλακτος τα συστατικά που πηγαίνουν στο τυρί είναι μέρος από το νερό και σχεδόν όλο το λίπος και η καζεΐνη του. Τα υπόλοιπα (υδατοδιαλυτά) απομακρύνονται με το τυρόγαλα. Όμως στο δίκτυο της καζεϊνης εγκλωβίζονται κι άλλα συστατικά. Έτσι το τυρί παραμένουν οι λιποδιαλυτές βιταμίνες Α και D, το περισσότερο μέρος του ασβεστίου και αρκετή ποσότητα από τη βιταμίνη Β2.

Επομένως, η σύνθεση του τυριού και προπαντός η υγρασία επηρεάζουν άμεσα τη θρεπτική του αξία. Από 100 γραμμάρια τυριού Φέτα ή Τελεμέ, που καταναλώνεται ευρέως στην Ελλάδα, μπορούν να ικανοποιηθούν οι ανάγκες ενός μέτρια εργαζόμενου άνδρα κατά το 1/6 ως προς τις πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και κατά το 1/3 οι ανάγκες σε ασβέστιο. Καλύπτεται επίσης ένα σημαντικό μέρος των ημερήσιων αναγκών σε ενέργεια (10%).

Για να δείτε το πλήρες άρθρο κάντε κλικ εδώ.

Στην περίοδο που διανύουμε, ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο απαραίτητο από ποτέ. Αν, λοιπόν, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι κάτι που σας απασχολεί δεν έχετε παρά να συνεχίσετε την ανάγνωση. Στις επόμενες γραμμές θα δούμε μαζί 5 επιστημονικά τεκμηριωμένα tips, ώστε να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας και να θωρακίσετε την υγεία σας.

1. Ενισχύστε το ανοσοποιητικό με φυτικές ίνες

Πρώτο διατροφικό tip για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι η αύξηση των φυτικών ινών. Η κατανάλωση φυτικών ινών συμβάλλει στην υγεία του εντερικού μικροβιώματος, των μικροοργανισμών, δηλαδή, που κατοικούν στο πεπτικό μας. Ένα ισχυρό εντερικό μικροβίωμα τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και εμποδίζει την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών μέσω του πεπτικού.Προβολή

Πώς θα αυξήσετε τις φυτικές ίνες;

Αυξάνοντας τα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνετε, φυσικά. Φροντίστε να καταναλώνετε καθημερινά 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών.

2. Πείτε «ναι» στα καλά λιπαρά

Επόμενο στη σειρά διατροφικό tip για να τονώσετε το ανοσοποιητικό σας είναι η κατανάλωση «καλών» λιπαρών.

Αν υπάρχει μία κατάσταση που σχετίζεται με αδύναμο ανοσοποιητικό, αυτή είναι η χρόνια φλεγμονή. Τα «καλά» λιπαρά, έχοντας αντιφλεγμονώδη δράση, δρουν ως ασπίδα προστασίας για το ανοσοποιητικό μας, μειώνοντας σημαντικά τη χρόνια φλεγμονή.

Παράλληλα, οι αντιφλεγμονώδεις, αυτές, ιδιότητές τους, βοηθούν το σώμα μας να καταπολεμήσει την επιβλαβή δράση βακτηρίων και ιών, προστατεύοντάς μας από πολλές ασθένειες.

Αυξήστε λοιπόν τα «καλά» λιπαρά, καταναλώνοντας τρόφιμα όπως:

• το ελαιόλαδο
• τα μικρά λιπαρά ψάρια (π.χ. σαρδέλες)
• ο λιναρόσπορος
• οι ξηροί καρποί και
• ο σολομός.

3. Θωρακίστε το ανοσοποιητικό σας με στιγμιαίο καφέ

Γνωρίζατε πως μία αγαπημένη καθημερινή συνήθεια, όπως η κατανάλωση στιγμιαίου καφέ, μπορεί να συμβάλει στη θωράκιση του ανοσοποιητικού; Αν όχι, είναι ώρα να μιλήσουμε για τα αντιοξειδωτικά που «κρύβονται» σε ένα ποτήρι στιγμιαίου καφέ.

Ο στιγμιαίος καφές αποτελεί «βόμβα αντιοξειδωτικών» με κυριότερα από αυτά:

• το χλωρογενικό οξύ
• το καφεϊκό οξύ
• οι μελανοϊδίνες

Φυσικά, ο χαρακτηρισμός «βόμβα αντιοξειδωτικών» δεν είναι τυχαίος, καθώς μία δόση στιγμιαίου καφέ (4 γρ), είτε ως κρύο, είτε ως ζεστό ρόφημα, αποδίδει 860mg αντιοξειδωτικών, ποσότητα ίση με 5,5 ποτήρια χυμού πορτοκάλι-καρότου!

Τα αντιοξειδωτικά, αυτά, θωρακίζουν τον οργανισμό απέναντι στις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες. Τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και προστατεύουν ακόμη και από παθήσεις, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η αγαπημένη, καθημερινή συνήθεια του στιγμιαίου καφέ, λοιπόν, αποτελεί σύμμαχο και για το ανοσοποιητικό!

4. Τονώστε την άμυνα του οργανισμού με προβιοτικά

Συνεχίζοντας με τα διατροφικά tips για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού δε θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στα προβιοτικά. Τα προβιοτικά είναι μη-παθογόνοι (καλοί) μικροοργανισμοί που κατοικούν στο έντερό μας.

Η επαρκής πρόσληψη προβιοτικών φαίνεται πως συμβάλλει στην τόνωση του ανοσοποιητικού και σχετίζεται με καλύτερη ανοσολογική απόκριση και μειωμένη νόσηση από μολυσματικές ασθένειες.

Ποια τρόφιμα είναι πλούσια σε προβιοτικά;

Κατά κανόνα τρόφιμα πλούσια σε προβιοτικά είναι τα τρόφιμα τα οποία έχουν υποστεί ζύμωση. Εντάξτε, λοιπόν, στη διατροφή σας τρόφιμα, όπως:

• Το γιαούρτι
• Το κεφίρ (kefir)
• Το ξινόγαλο (ή αριάνι)
• Τα μαλακά τυριά
• Το τουρσί

5. Μείνετε ενυδατωμένοι

Τελευταίο διατροφικό tip για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι η επαρκής ενυδάτωση. Μπορεί το νερό να μη μας προστατεύει άμεσα, ωστόσο η αφυδάτωση επιδρά αρνητικά σε πληθώρα μεταβολικών λειτουργιών, επηρεάζοντας και το ανοσοποιητικό μας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελετών, η μικρού βαθμού αφυδάτωση σχετίζεται με ήπια καταστολή του ανοσοποιητικού.

Φροντίστε, λοιπόν, να παραμένετε ενυδατωμένοι καταναλώνοντας 1.5 – 2 λίτρων υγρών ημερησίως. Εκτός από το νερό, όλα τα μη αλκοολούχα ροφήματα, καθώς και τα καφεϊνούχα ροφήματα, όπως ο στιγμιαίος καφές ή κάποια αφεψήματα τσάι αποτελούν, εξίσου, καλές πηγές ενυδάτωσης μέσα στην ημέρα. Μπορείτε, εύκολα, να ελέγχετε τα επίπεδα ενυδάτωσής σας, ελέγχοντας το χρώμα των ούρων σας. Αν τα ούρα σας είναι ανοιχρόχρωμα, αυτό σημαίνει ότι είστε καλά ενυδατωμένοι.

Εν κατακλείδι

Ακολουθήστε τα παραπάνω tips, ώστε να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας και πείτε όχι σε ιούς, βακτήρια και απρόσκλητες ασθένειες. 

Κωνσταντίνος Μπακόπουλος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Ο Κωνσταντίνος Μπακόπουλος είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος και ιδρυτής του κέντρου εργομετρικής αξιολόγησης & βελτίωσης αθλητικής απόδοσης NutriErgo. Παρέχει τις διαιτολογικές του υπηρεσίες στο ιδιωτικό του γραφείο στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Γνωρίστε τoν αρθογράφο

Συχνά ακούγεται πως το σώμα μας χρειάζεται φυτικές ίνες για να επιτελεί ορισμένες λειτουργίες του με ομαλό τρόπο. Όμως, πως μπορούμε να καταλάβουμε αν η κατανάλωσή μας σε φυτικές ίνες είναι αρκετή ή όχι; Αρχικά, χρειάζεται να κατανοήσουμε σε ποιες λειτουργίες εμπλέκονται οι φυτικές ίνες, ώστε να αντιληφθούμε στη συνέχεια και τα αντίστοιχα σημάδια που προκαλούνται από τη φτωχή πρόσληψη.

Γράφει η Ελεάννα Τσιτσιμπίκου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Η ενισχυμένη πρόσληψη φυτικών ινών, όχι μόνο μπορεί να προάγει την απώλεια βάρους και τη διατήρησή του σε επιθυμητά επίπεδα, αλλά και να προστατέψει την υγεία του εντέρου ρυθμίζοντας τη λειτουργικότητά του και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων παθήσεων, όπως διαβήτη, καρδιακών παθήσεων και ορισμένων τύπων καρκίνου.

Επομένως, τα ανάλογα οφέλη των φυτικών ινών τα παίρνουμε καταναλώνοντας φρούτα, αμυλούχα και μη αμυλούχα λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Αντίθετα, η φτωχή πρόσληψη σε αυτά τα τρόφιμα και σε φυτικές ίνες, συνδέετε με ανεπαρκή προστασία από τα προαναφερόμενα νοσήματα, καθώς και πρώιμα στάδια δυσλειτουργιών που συνεπάγονται τα εξής δυσάρεστα συμπτώματα:

Δυσκοιλιότητα

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να προκληθεί από έλλειψη φυτικών ινών, υγρών αλλά και από μειωμένα επίπεδα άσκησης (και ορισμένα φάρμακα ή συμπληρώματα). Στις περιπτώσεις που η δυσκοιλιότητα σχετίζεται με τη διατροφή, ο εμπλουτισμός της διατροφής με τροφές όπως μήλα, μούρα, καρότα, μπρόκολο ή δημητριακά ολικής αλέσεως, σε συνδυασμό με τακτική και πλούσια πρόσληψη υγρών μπορεί να αποβεί «σωτήριος».

Αύξηση βάρους

Οι φυτικές ίνες συμβάλλουν στον κορεσμό έπειτα από ένα γεύμα και στο αίσθημα πληρότητας. Όταν το αίσθημα αυτό απουσιάζει, τότε συχνά μπορεί να οδηγεί σε υπερφαγία. Κάτι που μπορεί να αποφευχθεί προτιμώντας φρέσκα φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως και λαχανικά εποχής μαζί με το γεύμα.

Διακυμάνσεις του σακχάρου

Οι φυτικές ίνες ρυθμίζουν την ήπια απορρόφηση των σακχάρων, συμβάλλοντας στον καλύτερο έλεγχο των επιπέδων τους στο αίμα. Προτείνεται η ενίσχυση αυτής της λειτουργίας με φρέσκα φυτικά προϊόντα, όπως αμυλούχα λαχανικά και όσπρια (φασόλια, φασολάκια και αρακά) και πιο ακατέργαστα δημητριακά και σιτηρά (καστανό ρύζι, μακαρόνια, ψωμί και βρώμη) σε αντικατάσταση των αντίστοιχων λευκών ή επεξεργασμένων προϊόντων.

Κόπωση και αδυναμία

Όταν η διατροφή υπολείπεται σε τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, τότε συχνά προκαλείται αίσθημα εξουθένωσης, αδυναμίας και ναυτίας, ακόμα και αν ο όγκος τροφής που έχει καταναλωθεί είναι μεγάλος. Βέβαια, αυτό το αίσθημα μπορεί να οδηγήσει και σε άλλες λανθασμένες ενέργειες, όπως τη στροφή σε συσκευασμένα τρόφιμα με αρκετά ανεπιθύμητα πολλά σάκχαρα ή λιπαρά.

Τέλος, φαίνεται πως η ανάγκη για επαρκή κατανάλωση φυτικών ινών δεν προκύπτει μόνο από ανάγκη προστασίας ενάντια σε μελλοντικά ενδεχόμενη προσβολή από χρόνιες ασθένειες, αλλά και από άμεσα εμφανείς καθημερινές επιπλοκές που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητά μας. Ο εμπλουτισμός της ημερήσιας διατροφής μας με τροφές όπως φρούτα, αμυλούχα και μη αμυλούχα λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, ξηρούς καρπούς και σπόρους μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας, και άμεσα.

Ακολούθησε το fmh.gr στο Google News, στο Twitter, στο Facebook στο Υoutube και στο Instagram

Ελεάννα Τσιτσιμπίκου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος