Η έρευνα αυτή διενεργήθηκε ώστε να συμβάλει στην περαιτέρω διερεύνηση του θέματος της ισότητας των φύλων μέσα στις ελληνικές εταιρείες. Συγκεκριμένα, αναλύσαμε τις αντιλήψεις γυναικών που κατέχουν διευθυντικές θέσεις στην Ελλάδα αναλύοντας τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν ως προς την κατάκτηση αυτών των θέσεων, τους παράγοντες που επιτρέπουν την επαγγελματική τους ανέλιξη και τις μελλοντικές αλλαγές που αναμένουν για τις γυναίκες- ηγέτες.

Η έρευνα διεγέρθηκε τον Ιούνιο στην Αθήνα στο πλαίσιο διπλωματικής εργασίας μεταπτυχιακής φοιτήτριας του Queen Mary University of London μέσω ποιοτικής ανάλυσης με τη διεξαγωγή 10 συνεντεύξεων με γυναίκες που κατέχουν διευθυντικές θέσεις ( CEO, CFO, Head of HR Department) είτε σε πολυεθνικές, διαφημιστικές , τηλεπικοινωνίες είτε στο retail. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα υφιστάμενα εμπόδια για τις γυναίκες ηγέτες της Ελλάδας δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτά που υπάρχουν σε άλλα ελληνικά και διεθνή εμπειρικά στοιχεία. Το ανδροκρατούμενο εργασιακό περιβάλλον, οι έμμεσες και άμεσες διακρίσεις, τα στερεότυπα και η ισορροπία εργασίας/προσωπικής ζωής αποδείχθηκαν τα κύρια εμπόδια.

Πιο αναλυτικά, η ανδρική δικτύωση( male networking) αποδείχθηκε ένα μεγάλο εμπόδιο για πέντε ανώτερα στελέχη της Ελλάδας: «Μου πήρε πολύ περισσότερο χρόνο για να γίνω μέλος της ομάδας και να συμπεριληφθώ σε όλα τα επίσημα και ανεπίσημα networks της εταιρείας σε σύγκριση με τους άντρες συναδέλφους μου». Τέσσερις γυναίκες αισθάνονταν επίσης επαγγελματικά απομονωμένες. «Όλοι περίμεναν το πρώτο μου λάθος να με ξεφορτωθούν. Δεν μου έδωσαν το χρόνο να αποδείξω τις ικανότητές μου »(P4, Logistics).

Οι διακρίσεις, τόσο άμεσες όσο και έμμεσες, ήταν ένα σημαντικό εμπόδιο για οκτώ γυναίκες ηγέτες. «Όταν ο νέος βοηθός που θα προσλαμβάναμε στην εταιρεία κατάλαβε ότι επρόκειτο να είμαι η διευθύντρια του, η δυσαρέσκεια του ήταν κάτι παραπάνω από προφανής» (P6, Retail). Οι έμμεσες διακρίσεις ήταν αποτέλεσμα συνήθως μικροπολιτικών παιχνιδιών π.χ. μέσω ανεπαρκούς ενημέρωσης πριν από μια συνάντηση από τον άνδρα βοηθό τους ή από την μη προσθήκη τους στα εταιρικά emails. Ακόμα χειρότερα, αυτές οι συμπεριφορές έπαιρναν μερικές φορές μορφές εκφοβισμού: «Όταν ήμασταν μπροστά στο διοικητικό συμβούλιο, ο συν-διευθυντής πωλήσεών μου υποτιμούσε σκόπιμα όλες τις ιδέες μου μπροστά σε όλους. Δεν με άφηνε να ολοκληρώσω μια πρόταση χωρίς να με διακόψει. » (P8, retail).

Ο σεξισμός ήταν επίσης εμφανής στις συνεντεύξεις 5 ερωτηθέντων. Μια από αυτές είπε ότι «Όταν πρώτο έγινα Διευθύντρια Επικοινωνίας, ήμουν μόλις 32 ετών. Μετά από μερικούς μήνες κατάλαβα ότι όλοι πίσω από την πλάτη μου ρωτούσαν με ποιον από το διοικητικό συμβούλιο κοιμήθηκα προκειμένου να πάρω αυτή τη θέση!» (P1, Media). Υπήρχαν ακόμη περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, καθώς δύο ερωτηθέντες ομολόγησαν: «Ένας από τους διευθυντές μου μου είπε κάποτε:« Αρνήθηκες να κοιμηθείς μαζί μου, δεν θα πάρεις ποτέ προαγωγή» (P7, Banking).

Η ηλικία ήταν ένα εμπόδιο για δύο γυναίκες. «Στην Ελλάδα δίνουν μεγάλη προσοχή στα χρόνια εμπειρίας που έχεις πάνω στη δουλειά . Δεν δίνουν εύκολα ευκαιρίες σε νεαρά άτομα. « Ήμουν μόλις 29 όταν έγινα αρχισυντάκτρια σε ένα από τα κορυφαία περιοδικά της χώρας μας με διεθνή παρουσία και όλοι με κοίταζαν με καχυποψία, υποθέτοντας ότι δεν μπορούσα να ανταπεξέλθω στις υποχρεώσεις της δουλειάς. Ωστόσο, δεν είναι το ίδιο για τους άντρες στα 30 τους »(P2, Print Media).

Τα στερεότυπα με βάση το φύλο αποδείχθηκαν καθημερινή φαινόμενο στον ελληνικό χώρο εργασίας για 7 ερωτηθέντες. Μια Διευθύνουσα Σύμβουλος (P10, Advertising) είπε ότι «ήμουν παρών σε μια συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου όταν δεν ήθελαν να προωθήσουν την« Έλενα »επειδή ήταν νεαρή μητέρα. Δυστυχώς, εξακολουθούν να θεωρούν ότι η φροντίδα των παιδιών είναι αποκλειστικά ευθύνη μιας γυναίκας ». Μερικά από τα πιο προφανή στερεότυπα σχόλια, επίσης, σχετίζονταν με την εξωτερική τους εμφάνιση, συνδέοντας πάντα μια ελκυστική εξωτερική εμφάνιση με χαμηλές δυνατότητες.

Δυστυχώς, για οκτώ ερωτηθέντες το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επαγγελματική τους ανέλιξη φαίνεται να ήταν η ίδια τους η οικογένεια. Εκείνες που είχαν παιδιά ανέφεραν ότι «η ισορροπία εργασίας / προσωπικής ζωής είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί». Όλες οι εργαζόμενες μητέρες, ωστόσο, τόνισαν ότι είχαν ένα πολύ υποστηρικτικό οικογενειακό και συζυγικό περιβάλλον, και ως εκ τούτου κατάφεραν να πετύχουν. Όσοι ήταν άτεκνοι απέδωσαν το γεγονός στον μεγάλο φόρτο εργασίας τους που δεν τους επέτρεψε να προχωρήσουν στη δημιουργία μας οικογένειας .

Ωστόσο, μία εκ των 10 συνεντευξιαζόμενων γυναικών είπε ότι «Οι γυναίκες είναι υπεύθυνες για τη θέση που έχουν τοποθετηθεί. Εγκλωβίζονται στα κοινωνικά στερεότυπα και εγκαταλείπουν την καριέρα τους για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Από την εμπειρία μου, μια γυναίκα προσπαθεί πάντα να προσαρμόζει τη δουλειά της στον οικογενειακό τρόπο ζωής της, ενώ ένας άντρας προσπαθεί να προσαρμόσει τη ζωή του στο περιεχόμενο της εργασίας».

Το πιο εντυπωσιακό αυτής της έρευνας ήταν ότι 4 στις 10 γυναίκες ενώ ήταν υποστηρικτικές απέναντι στις εργαζόμενες μητέρες και παρόλο που οι ίδιες ήταν μητέρες, ήταν αρκετά εχθρικές σχετικά με τη μητρική άδεια καθώς , όπως είπαν, «το να καλύπτεις τα κενά που σου αφήνει μια έγκυος γυναίκα δεν είναι εύκολη υπόθεση». Μία εκ των ερωτηθέντων εξομολογήθηκε -αρκετά μετανιωμένη πλέον – ότι αρνήθηκε να προσλάβει μια νεαρή παντρεμένη γυναίκα με το φόβο ότι η τελευταία θα μείνει έγκυος σύντομα!!!

Άλλα εμπόδια που αναφέρθηκαν ήταν η παντελής έλλειψη mentoring και coaching (8/10), τα ανεπαρκή συστήματα αξιολόγησης και προαγωγών (3/10), η έλλειψη ευέλικτων ωρών εργασίας (7/10) και οι υπερβολικά πολλές ώρες εργασίας που τους εμπόδισαν (6/10) να εξισορροπούν τις άλλες τους υποχρεώσεις.

Μόνο 2 από τους 10 ερωτηθέντες ανέφεραν ότι δεν αντιμετώπισαν κανένα εμπόδιο στην καριέρα τους και οι δύο εργάζονταν για πολυεθνικές.

Καταλυτικοί παράγοντες για την επαγγελματική τους ανέλιξη ήταν η ίδια τους η δυναμική προσωπικότητα, η αποφασιστικότητα τους, η σκληρή δουλειά και η αφοσίωση, ενώ όλες θεωρήσαν τους μέντορες εξαιρετικά ευεργετικούς, αλλά μόνο δύο από αυτές είχαν, ενώ όλες είχαν κάποιον σαν πρότυπο στην εργασία τους (role model) και τις περισσότερες φορές αποδείχθηκε ότι ήταν τα ίδια τους τα αφεντικά. Οι γυναίκες σε αυτό το ερευνητικό έργο τόνισαν ότι οι αναμενόμενες μελλοντικές δράσεις προκειμένου να αυξηθούν οι γυναίκες που κατέχουν ηγετικές θέσεις στην Ελλάδα περιλαμβάνουν την διασφάλιση της άδειας μητρότητας, την εισαγωγή της πατρικής άδειας, ευέλικτες ώρες εργασίας, αξιοκρατικά συστήματα προαγωγών και ,τέλος, περισσότερο on the job training μέσω διαρκών σεμιναρίων.

Στέλλα Πετράκη – MSc στην Διεθνή Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού

Για 9η συνεχή χρονιά, η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ICAP πραγματοποίησε δειγματοληπτική έρευνα για τη «Γυναικεία Επιχειρηματικότητα», με εστίαση στη Γυναίκα-Ανώτατο Στέλεχος. Αφορά 37.750 επιχειρήσεις προερχόμενες από όλους τους κλάδους δραστηριότητας, οι οποίες έχουν αντληθεί από τη βάση δεδομένων της ICAP και έχουν διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία για τη χρήση 2018. Στο παραπάνω σύνολο (37.750 εταιρείες) περιλαμβάνονται 9.468 εταιρείες οι οποίες διοικούνται από γυναίκες (Διευθύνουσα Σύμβουλος, ή Διαχειρίστρια).

Δήλωση του Νικήτα Κωνσταντέλλου, Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου του Ομίλου ICAP:
«Διευρύνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια το ποσοστό διείσδυσης των γυναικών στις υψηλόβαθμες θέσεις διοίκησης του ελληνικού εταιρικού τομέα, επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη αποδοχή τους στο “τιμόνι” των επιχειρήσεων. Ειδικότερα, 9.468 εταιρείες που διοικούνται από Γυναίκες – ανώτατα στελέχη καταλαμβάνουν το 25,1% επί συνόλου 37.750 εταιρειών που έχουν δημοσιεύσει οικονομικές καταστάσεις για τη χρήση 2018, μερίδιο αυξημένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή μελέτη (24,9%). Αξιοσημείωτο είναι ότι το ποσοστό διείσδυσης των γυναικών στις ανώτερες βαθμίδες διοίκησης ενισχύθηκε κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία έξι χρόνια.

H γυναικεία παρουσία στην κορυφή διοίκησης των επιχειρήσεων εντοπίζεται κυρίως σε εταιρείες μικρότερου μεγέθους. Συγκεκριμένα, συναντάμε Γυναίκες – ανώτατα στελέχη στο 26,9% του συνόλου των πολύ μικρών εταιρειών (με κύκλο εργασιών <€2 εκατ.), ενώ στις μεγάλου μεγέθους εταιρείες (>€50 εκατ.) το ποσοστό των εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες περιορίζεται σε 10,5%.

Θα πρέπει να τονισθεί το γεγονός ότι οι εταιρείες με Γυναίκες επικεφαλής παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις κερδοφορίας, σε σύγκριση με το σύνολο των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, το 2018 πέτυχαν περιθώριο μικτού κέρδους 29,0%, έναντι αντίστοιχου δείκτη 25,2% του συνόλου των εταιρειών και περιθώριο καθαρού κέρδους 4,9% έναντι 3,4% για το σύνολο των επιχειρήσεων.

Με βάση τα ευρήματα πρωτογενούς έρευνας σε 1.300 μεγαλύτερες εταιρείες με Γυναίκες επικεφαλής, διαπιστώθηκε ότι αυτές είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου, αφού το 82% κατέχει πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και εξ’ αυτών το 36% κατέχει και μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών.

Οι Γυναίκες επικεφαλής εργάζονται σκληρά, δεδομένου ότι το 91% εξ αυτών απασχολούνται πέραν του καθιερωμένου ωραρίου, ενώ παράλληλα έχουν αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις. Επίσης, θεωρούν ότι υπερτερούν των ανδρών συναδέλφων τους στον τομέα της καλύτερης κατανόησης, στις επικοινωνιακές δεξιότητες και στο επίπεδο της διορατικότητας. Δείχνουν επιμονή και εργατικότητα, ενώ θεωρούν απαραίτητη για την πρόσβασή τους στην ανώτερη διοίκηση και επιχειρηματικότητα την προστασία μητρότητας που συνοδεύεται από διευκολύνσεις, όπως η παιδική φύλαξη και η λήψη αδειών ειδικού σκοπού. Η ψηφιακή επιτάχυνση και η εξασφάλιση ρευστότητας αποτελούν τις σημαντικότερες δράσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την εξελισσόμενη υγειονομική κρίση, ενώ οι φόβοι και οι ανησυχίες τους σχετίζονται κυρίως με τα έσοδα και την ρευστότητα των επιχειρήσεων που διοικούν. Μάλιστα, αναμένουν απώλειες στον κύκλο εργασιών της εταιρείας της οποίας ηγούνται το 2020, της τάξης του 5%, ενώ δηλώνουν πιο αισιόδοξες για το άμεσο επιχειρηματικό μέλλον και προβλέπουν αξιόλογη αύξηση εσόδων την προσεχή διετία (2021-2022), με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξεως του 15%.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την ικανότητά τους τόσο στη διαχείριση κρίσεων όσο και στην αντιμετώπιση κάθε επιχειρηματικής πρόκλησης και αποτελούν απόδειξη ότι οι Γυναίκες θα πρέπει να καταλαμβάνουν περίοπτη θέση στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον.»

Το Elevate Greece αποτελεί το project υλοποίησης του Εθνικού Μητρώου Νεοφυών (Start up) Επιχειρήσεων της  χώρας μας. Η Πλατφόρμα θα αποτελέσει την Πύλη εισόδου του οικοσυστήματος Καινοτομίας  και στοχεύει στην χαρτογράφηση, καταγραφή και αναγνώριση των Επιχειρήσεων αυτών , οι οποίες θα συναντούν καθορισμένα κριτήρια. Με τον τρόπο αυτό θα προωθείται η μεταξύ τους δικτύωση και συγχρόνως η δυνατότητα τους να γίνουν γνωστές και αναδειχθούν σε διεθνές επίπεδο.

 Καθώς θα καταγράφεται η πορεία τους στην βάση των κρίσιμων δεικτών, οι Νεοφυείς Επιχειρήσεις της χώρας μας θα είναι πόλος έλξης  για επενδυτική χρηματοδότηση στην Ελλάδα και το Εξωτερικό ( Funds, Τράπεζες, Επενδυτικούς Αγγέλους κλπ.). Παράλληλα θα έχουν  την δυνατότητα συμμετοχής  σε φορείς ή Οργανισμούς που θα έχουν ενδιαφέρον για το αντικείμενό τους και την πρόσβαση σε βραβεία και άλλα οφέλη όπως π.χ. χορηγίες και την υποστήριξη τους γενικώς στην δραστηριότητα τους, την έρευνα και την ανάπτυξη του καινοτόμου αντικειμένου τους αλλά καθώς και τις θέσεις εργασίας.

Οι τομείς προτεραιότητας  είναι η Αγρο-διατροφή, Οι Βιοεπιστήμες  η Υγεία και τα Φάρμακα, Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας, η Ενέργεια, Το Περιβάλλον και η Βιώσιμη Ανάπτυξη- Κλιματική Αλλαγή, Οι Μεταφορές και η εφοδιαστική αλυσίδα( Logistics), Τα Υλικά και οι Κατασκευές και Ο Πολιτισμός -Τουρισμός με τις  συναφείς Βιομηχανίες.

Όλο το εγχείρημα είναι κάτω από την σκέπη του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Επικεφαλής και υπεύθυνος του project έχει τεθεί ο Υφυπουργός Χρίστος Δήμας  ενώ το όλο θέμα απολαμβάνει το αμέριστο ενδιαφέρον του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η παρουσίαση του  Elevate Greece και η κήρυξη της επίσημης έναρξή του, πραγματοποιήθηκε σε φορείς και δημοσιογράφους , στις 13 Οκτωβρίου 2020 στον χώρο του  «Σχολείου» της οδού Πειραιώς 52 στον Πειραιά, παρουσία του Πρωθυπουργού της χώρας μας .

(για το www. Businesswoman.gr Μαριάννα Τσουλιά   Crisis management, Consultant).