Connect with us

Διατροφή

Γιατί πεινάω συνέχεια; Η βιοχημεία της όρεξης

Της Φλώρας Γιατρά, Βιοχημικού

    Πόσες φορές έχετε αισθανθεί ανεξέλεγκτη πείνα, ακόμα κι αν θεωρείτε ότι πραγματοποιείτε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής; Αν αναρωτιέστε γιατί πεινάτε συνέχεια και κατηγορείτε τον εαυτό σας για την αδυναμία αυτοελέγχου που εμφανίζει, τότε ίσως χρειάζεται να διερευνήσετε τα βαθύτερα αίτια της πείνας. 

Αρχικά είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί ότι το αίσθημα της πείνας είναι απόλυτα φυσιολογικό και αποτελεί ένα σημάδι που μας δίνει το σώμα μας, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αψηφήσουμε. Η πείνα είναι μια βιολογικά υποκινούμενη ορμή για τροφή που είναι απαραίτητη για τη ζωή. Μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως ένα μετρήσιμο βιολογικό χαρακτηριστικό των ανθρώπων που είναι ένας προγνωστικός δείκτης της προθυμίας για φαγητό και της ποσότητας της τροφής που πρέπει να καταναλωθεί. 

Ποιοι είναι οι πιο καθοριστικοί παράγοντες για την έναρξη λήψης τροφής; Σύγχρονες έρευνες υπέδειξαν ότι διαθέτουμε ένα πολύπλοκο σύστημα που ελέγχει την ποσότητα θρεπτικών συστατικών (π.χ. γλυκόζη, λιπαρά) που βρίσκονται στο σώμα μας. Αυτό το σύστημα μας ωθεί να φάμε όταν οι ποσότητες θρεπτικών είναι χαμηλότερες από ορισμένα επίπεδα που είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Συγχρόνως, υπάρχουν μηχανισμοί του εγκεφάλου που επηρεάζουν την πείνα, με τη βοήθεια ορισμένων ουσιών. 

Συγκεκριμένα, μερικοί παράγοντες που εμπλέκονται στην εμφάνιση της βιολογικής πείνας είναι οι εξής:

  • Επάρκεια μακροθρεπτικών συστατικών

Η πιο κοινή αιτία που προκαλεί βιολογική πείνα είναι η ανεπαρκής πρόσληψη μακροθρεπτικών συστατικών, δηλαδή πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων. Το προϊόν διάσπασης των υδατανθράκων, η  γλυκόζη είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του εγκεφάλου. Τα επίπεδα γλυκόζης και ο τρόπος με τον οποίο αυτά αναγνωρίζονται από τον εγκέφαλο καθορίζονται από την ορμόνη ινσουλίνη, η οποία παράγεται από το πάγκρεας όταν καταναλώνονται υδατάνθρακες. Η ινσουλίνη μεταφέρει τη γλυκόζη στα κύτταρα, όπου θα χρησιμοποιηθεί ως πηγή ενέργειας, ενώ παράλληλα συμβάλλει στον μεταβολισμό των λιποκυττάρων. Τόσο η έλλειψη τροφής όσο και η υπερκατανάλωση της προκαλεί διαταραχές στα επίπεδα ινσουλίνης και συνεπώς στο σάκχαρο του αίματος, με αποτέλεσμα να προκαλούνται καταστάσεις όπως ινσουλινοαντίσταση και απορρύθμιση του συστήματος κορεσμού. 

Όσον αφορά τις πρωτεΐνες και τα λιπαρά, είναι εξίσου σημαντικά για τη διατήρηση της υγείας του οργανισμού. Τα αμινοξέα των πρωτεϊνών είναι απαραίτητα για τη δημιουργία ορμονών του ανοσοποιητικού μας συστήματος και ‘’επισκευάζουν’’ το σώμα μας σε καθημερινή βάση. Έχει βρεθεί ότι τα χαμηλά επίπεδα πρωτεϊνών  πυροδοτούν το αίσθημα της πείνας. Επιπλέον, τα ω3 λιπαρά αποτελούν δομικό συστατικό των μεμβρανών του εγκεφάλου και επηρεάζουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Ανισορροπία των ω3 λιπαρών οξέων, τείνει να αυξάνει την επιθυμία κατανάλωσης λιπαρών τροφών.

  • Ανιχνευτές κορεσμού

Οι ανιχνευτές κορεσμού βρίσκονται στα πρώτα επίπεδα του πεπτικού συστήματος, ώστε να δώσουν σήμα προς τον εγκέφαλο ότι όλα τα απαραίτητα θρεπτικά έχουν καταναλωθεί και η διαδικασία της σίτισης μπορεί να σταματήσει. Οι θρεπτικές ουσίες που εγχέονται άμεσα στο δωδεκαδάκτυλο οδηγούν στη μείωση της κατανάλωσης τροφής. Εδώ ο αισθητήρας κορεσμού είναι η ορμόνη χολοκυστοκινίνη (CCK), η οποία περιορίζει το ρυθμό διέλευσης της τροφής από το στομάχι στο έντερο, με αποτέλεσμα να μας κρατά χορτάτους περισσότερη ώρα. 

Αντίστοιχη δράση εμφανίζει η σεροτονίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που είναι υπεύθυνος για τα αισθήματα ευεξίας και ηρεμίας. Ο συγκεκριμένος νευροδιαβιβαστής παράγεται, ύστερα από την κατανάλωση υδατανθράκων και μειώνει την επιθυμία για κατανάλωση περαιτέρω υδατανθράκων, αλλά και την όρεξη γενικότερα.

Τέλος, το νευροπεπτίδιο Υ αποτελεί ένα ορεξιογόνο πεπτίδιο που βρίσκεται στον υποθάλαμο και σε καταστάσεις ασιτίας αυξάνεται, διεγείροντας την όρεξη και την ανάγκη αναζήτησης τροφής. Έγχυση του ΝΡΥ σε ανθρώπους φάνηκε να οδήγησε στην αύξηση της επιθυμίας τους για κατανάλωση γλυκών και σακχαρούχων αναψυκτικών. 

  • Το σύστημα των οπιοειδών 

Το συγκεκριμένο σύστημα επηρεάζει την αρέσκεια προς κάποια τροφή. Για παράδειγμα, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες και λιπαρά, όπως το παγωτό ή η σοκολάτα διεγείρουν την παραγωγή ενδορφινών, προκαλώντας μια παροδική μείωση της πείνας. Οι ενδορφίνες ενεργοποιούν την ντοπαμίνη, καθιστώντας ευχάριστη την εμπειρία. Η συχνή κατανάλωση junk food απευαισθητοποιεί το σύστημα, δημιουργώντας μια κατάσταση όπου χρειάζεται όλο και μεγαλύτερη ποσότητα των παραπάνω τροφίμων, ώστε να επιτευχθεί η ικανοποίηση. Ως αποτέλεσμα το άτομο εθίζεται σε τέτοιου είδους τροφές και σε περίπτωση που προσπαθεί να τις περιορίσει βιώνει στέρηση και ακατάσχετη πείνα. 

Πώς μπορούμε να ελέγξουμε στην πράξη την πείνα μας και να αποφύγουμε τις λιγούρες; 

Με 3 απλά βήματα:

  1. Δημιουργία ισορροπημένων γευμάτων με πρωτεΐνες, καλά λιπαρά, χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη υδατάνθρακες και προσθήκη φρέσκων φρούτων ή λαχανικών, ώστε να εξασφαλίσουμε την κάλυψη των αναγκών μας τόσο σε μακροθρεπτικά συστατικά όσο και σε μέταλλα και βιταμίνες. Μερικά παραδείγματα τέτοιου είδους γευμάτων είναι γιαούρτι με βρώμη, μέλι και ξηρούς καρπούς σολομός με καστανό ρύζι και λαχανικά, καθώς και σαλάτα με κοτόπουλο, κρουτόν ολικής, αβοκάντο και λαχανικά.
  1. Καθιέρωση συχνών γευμάτων, με βάση την πείνα μας. Δεν είναι απαραίτητο να τηρούνται ευλαβικά τα 5 γεύματα την ημέρα, αλλά είναι σημαντικό να ακούμε την πείνα μας και να μην επιτρέπουμε στον οργανισμό μας να λιμοκτονήσει. Μερικά έξυπνα σνακ που μπορούμε να έχουμε παντού μαζί μας είναι τορτίγια ολικής με βούτυρο ξηρών καρπών και ένα φρούτο, μπισκότα βρώμης, μπάρα δημητριακών χωρίς ζάχαρη και ανάμεικτους ξηρούς καρπούς με φρούτα.
  1. Επιλογή τροφών που αυξάνουν την έκκριση CCK και σεροτονίνης. Προσθέστε στη λίστα super market σας ζυμαρικά ολικής άλεσης, αυγά, γαλοπούλα, ψάρια, μήλα και πορτοκάλια, τροφές οι οποίες πρόκειται να βοηθήσουν στην έκκριση των παραπάνω ουσιών που προκαλούν κορεσμό και ικανοποίηση.

Βιβλιογραφία

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2710609/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2255726/

https://www.healthline.com/health/healthy-sleep/foods-that-could-boost-your-serotonin#nuts

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1752065/

Continue Reading

Διατροφή

Τα μαλλιά μας, ο καθρέφτης της υγείας μας

Η υγεία των μαλλιών εξασφαλίζεται με ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο πλούσιο σε φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα και κρέας. Υπάρχουν, βέβαια, κάποια συγκεκριμένα μακροθρεπτικά συστατικά, μέταλλα και βιταμίνες που κατέχουν σημαντικό ρόλο στην υγεία των μαλλιών.

Συχνά τα λεπτά και αδύναμα μαλλιά αποτελούν ένδειξη έλλειψης σιδήρου, η οποία μπορεί να οφείλεται είτε σε ένα εξαντλητικό πρόγραμμα απώλειας βάρους  και στην έμμηνο ρύση. Το 72% των γυναικών με πρόβλημα τριχόπτωσης παρατηρήθηκε ότι έχουν έλλειψη σιδήρου. Οι τροφές που αποτελούν πλούσιες πηγές σιδήρου είναι το συκώτι, το κόκκινο κρέας, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και οι φακές. Ωστόσο, ο σίδηρος που βρίσκεται στις ζωικές τροφές απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό, ενώ η βιταμίνη C που βρίσκεται στα φρούτα και τα λαχανικά βοηθά στην απορρόφησή του. Επιπλέον, ο καφές και το τσάι δεν πρέπει να καταναλώνονται μαζί ή αμέσως μετά το φαγητό, γιατί εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου.

Δεδομένου ότι οι τρίχες των μαλλιών περιέχουν 25% νερό, για να διατηρούνται και τα μαλλιά ενυδατωμένα χρειάζεται η συνεχής ενυδάτωση του οργανισμού.

Το κόκκινο κρέας, το ψάρι, τα πουλερικά, τα θαλασσινά και τα μανιτάρια είναι τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο, ο οποίος είναι απαραίτητος για την υγεία των μαλλιών, καθώς συμβάλλει στη σύνθεση των πρωτεϊνών που σχηματίζουν την υγιή τρίχα. Σημαντικό ρόλο στην υγεία των μαλλιών παίζουν επίσης το παντοθενικό οξύ (βιτ. Β5), η πυριδοξίνη (βιτ. Β6) και η βιοτίνη (βιτ. Β8), που συμμετέχουν στη σύνθεση των αμινοξέων από τα οποία αποτελούνται το στέλεχος και ο θύλακας της τρίχας. Οι τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνες του συμπλέγματος βιταμινών Β είναι το γιαούρτι, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, το κόκκινο κρέας, οι ξηροί καρποί και τα αβγά.

Βέβαια, όταν η τριχόπτωση οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, ορμονολογικούς ή στη λήψη κάποιων φαρμάκων, τότε ακόμα και μια ισορροπημένη διατροφή δεν μπορεί να αναστείλει το φαινόμενο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς της Ελληνικής Δερματολογικής Εταιρείας, όλοι χάνουμε 50-100 τρίχες καθημερινά. Αυτός ο αριθμός όμως είναι απόλυτα φυσιολογικός και δεν δημιουργεί πρόβλημα τριχόπτωσης. Τα πράγματα γίνονται ανησυχητικά όταν μετά το λούσιμο πέφτουν ολόκληρες τούφες μαλλιών ή όταν πλέον η αραίωση των μαλλιών είναι εμφανής. Σε αυτή την περίπτωση απευθυνθείτε αρχικά σε ενδοκρινολόγο, ο οποίος θα σας καθοδηγήσει για τις απαραίτητες ορμονικές και άλλες αιματολογικές εξετάσεις, και στη συνέχεια, εφόσον χρειαστεί, σε δερματολόγο.

Αναστασία Δουλγέρη | Κλινική Διαιτολόγος

Msc Διατροφής Αθλητών

Continue Reading

Διατροφή

Τα Αντιοξειδωτικά | Ισορροπημένη Διατροφή

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που αναστέλλουν, αντιστέκονται και προφυλάσσουν το κύτταρο από οξειδώσεις.

Για να γίνει πιο εύκολα αντιληπτή η έννοια της κυτταρικής οξείδωσης, ας υποθέσουμε ότι αφήνουμε ένα κομμάτι σίδερο εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα. Το σίδερο ύστερα από κάποιο διάστημα θα σκουριάσει, δηλαδή θα οξειδωθεί. Το ίδιο συμβαίνει με τα κύτταρα. Κύριος υπεύθυνος και στις δύο περιπτώσεις είναι το χημικό στοιχείο οξυγόνο.

Δυστυχώς, ως αποτέλεσμα φυσιολογικής λειτουργίας του κυτταρικού μεταβολισμού, το οξυγόνο αποσταθεροποιείται, δηλαδή χάνει ηλεκτρόνιο και συμπεριφέρεται σαν ελεύθερη ρίζα. Δηλαδή επιτίθεται σε βιομόρια του κυττάρου, λιπίδια και πρωτεΐνες, με σκοπό να «κλέψει» το ηλεκτρόνιο για να επανέρθει στη φυσιολογική του κατάσταση, μετατρέποντας λιπίδια και πρωτεΐνες σε ελεύθερες ρίζες. Έτσι όμως δημιουργούνται νέες και δραστικότερες μορφές ελευθέρων ριζών, οι οποίες τελικό αποδέκτη έχουν το πυρήνα του κυττάρου και το γενετικό του υλικό.

Νευροεκφυλιστικά νοσήματα, αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκινογένεση είναι από τις κυριότερες ασθένειες για τις οποίες αποδίδεται σημαντική ευθύνη στις ελεύθερες ρίζες.

Η λειτουργία των αντιοξειδωτικών ουσιών είναι να εμποδίζουν την δημιουργία ελευθέρων ριζών και να αναστέλλουν την καταστροφική για το κύτταρο δράση τους, δωρίζοντας πολύ εύκολα ηλεκτρόνια, σταθερο- ποιώντας έτσι και πάλι τις οξειδωμένες μορφές που δημιουργήθηκαν.

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ

Η βιταμίνη C

Η βιταμίνη E

Το λιπικό οξύ (Ala )

Η Ν-Ακετυλοκυστείνη (Nac ) 

Το συνένζυμο Q10

Το ιχνοστοιχείο σελήνιο ( Se )

 Η βιταμινη Α και καροτενοίδη 

Οι φαινολικές ομάδες

Το λυκοπένιο

ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ

Τσάι πράσινο 

Τσουκνίδα 

Ταραξάκο

Ισωπός

ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Βερβενα 

Σκουτελαρια 

Αγρια Βρωμη 

Τζινσενγκ

ΝΕΥΡΟ- ΧΑΛΑΡΩΤΙΚΑ

Βαλεριάνα 

Βιβούρνο 

Χιονανθές 

Λυκίσκος 

Χαμομήλι

ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Ο καφές, το τσάι τα αναψυκτικά τύπου κόλα περιέχουν καφείνη η οποία είναι διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος

+ Τα δύο τελευταία δρουν τοπικά για την ανακούφιση του υπερσυσταλμένου πεπτικού συστήματος. Βότανα που περιέχουν πτητικά έλαια μπορούν να επηρεάσουν άμεσα το λεμφικό σύστημα του εγκεφάλου μέσω του οσφρητικού πλέγματος , πράγμα που εξηγεί την αποτελεσματικότητα της αρωματοθεραπείας

+ Είναι χρήσιμα όταν το νευρικό μας σύστημα είναι εξασθενημένο για παράδειγμα μετά από μια μακρά ασθένεια.

+ Η νταμιάνα επίσης έχει την τάση να διεγείρει το νευρικό σύστημα.

42_BW_DIATROFH_VOTANA.indd

Γιωτα Καρακασιδου Kλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Continue Reading

Διατροφή

Τρώγοντας από σπίτι

Είναι γνωστό πως το σπιτικό μαγειρεμένο φαγητό, τις περισσότερες φορές, υπερέχει ξεκάθαρα του έτοιμου που παρέχεται από πληθώρα εστιατορίων και ταχυφαγείων. Για αυτό υιοθετήστε την συνήθεια του «τάπερ» αποτελεί σύμμαχο ενός υγιούς διατροφικού πλάνου και όχι μόνο… 

Τον τελευταίο καιρό ολοένα και περισσότερο συναντούμε κυρίως στους εργασιακούς χώρους το γνωστό σε όλους μας «τάπερ» από το σπίτι. Η συνήθεια αυτή που πρόσφατα υιοθετήθηκε στην πατρίδα μας, εκτός από το προφανές οικονομικό όφελος, παρέχει και σαφή διατροφικά πλεονεκτήματα. Είναι πλέον γνωστό πως το σπιτικό μαγειρεμένο φαγητό, τις περισσότερες φορές, υπερέχει ξεκάθαρα του έτοιμου που παρέχεται από πληθώρα εστιατορίων και ταχυφαγείων. Αρχικά δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να καθορίσει την ποσότητα του φαγητού που του αναλογεί και να μην υπερβάλει λόγω του μεγέθους της μερίδας που έρχεται «πακέτο». Η ποιότητα των υλικών τα οποία χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα είναι περισσότερο διασφαλισμένη, όταν μιλάμε για σπιτικό φαγητό. Αχίλλειος πτέρνα του έτοιμου φαγητού αποτελεί τα έλαια με τα οποία παρασκευάζεται κι αυτό είναι άλλος ένας κίνδυνος που αποφεύγεται με το μαγείρεμα στο σπίτι. Μια ακόμη θετική πλευρά της συνήθειας αυτής είναι πως τείνει να εκλείψει το τηγανητό φαγητό, διότι δεν καταναλώνεται εύκολα ώρες μετά την παρασκευή του. Επίσης, με την κατανάλωση σπιτικού φαγητού υπάρχει δυνατότητα για πρόσληψη μεγάλης ποικιλίας φαγητών, το οποίο συμμορφώνεται απόλυτα με την ισορροπημένη διατροφή. Όμως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις και η σύγχρονη επιστήμη της διατροφής οφείλει να προστατέψει το άτομο από τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Καλό είναι το φαγητό να καταναλώνεται σε ώρα διαλλείματος και όχι μπροστά στον υπολογιστή την ώρα που αφοσιώνεται στην δουλεία του, διότι με τον τρόπο αυτό αφενός δεν αντιλαμβάνεται την ποσότητα που καταναλώνει και αφετέρου δεν αποκομίζει την απόλαυση που οφείλει να παρέχει το φαγητό με αποτέλεσμα το άτομο να καθίσταται πιο επιρρεπές σε πολλά θερμιδοφόρα σνακ. Επίσης, το γεύμα πρέπει να είναι πλήρες και να συνοδεύεται απαραιτήτως από σαλάτα. Όσον αφορά την επιλογή του γεύματος, καλό θα ήταν όσπρια και λαδερά φαγητά να μην αποφεύγονται, παρά τη δυσκολία να μεταφερθούν, διότι αποτελούν θεμέλιο λίθο της διατροφικής πυραμίδας. Το ίδιο ισχύει και για την κατανάλωση ψαριού, το οποίο θα μπορούσε να καταναλωθεί ευκολότερα με την μορφή φιλέτου. Επίσης Γνωρίζετε ότι: στις ώρες εργασίας θα πρέπει να προσλαμβάνονται αρκετά φρούτα, πιο εύκολα με τη μορφή κάποιου ενδιάμεσου γεύματος. Συνοψίζοντας, η υιοθέτηση της συνήθειας του «τάπερ» αποτελεί σύμμαχο ενός υγιούς διατροφικού πλάνου, δίνοντας όμως έμφαση στον τρόπο με τον οποίο καταναλώνεται το φαγητό, δηλαδή σε ήρεμο περιβάλλον, ιδανικά εκτός των στενών ορίων του χώρου εργασίας και προπαντός δίνοντας χρόνο στην κατανάλωση του γεύματος που εκτός από ευχαρίστηση διασφαλίζει και την υγεία του ατόμου

Βασιλάκου Δέσποινα, MD, MSc Ιαυρός-Κλινικός/ Διαιτολόγος

Continue Reading

Trending