Έφτασε λοιπόν η μέρα της Πρωτοχρονιάς! Κάθε χρόνο η ίδια ιστορία. Να πρέπει να αντιμετωπίσεις τα ίδια πράγματα.
Κι όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο μας σφίγγεται το στομάχι όταν σκεφτόμαστε πως θα περάσει αυτή η νύχτα. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους μπορεί να νιώθουμε μια πίεση μέσα μας για το πως πρέπει να περάσουμε την πρωτοχρονιά μας.
Νιώθουμε πως θα έπρεπε να διασκεδάζουμε με το ζόρι, , να είμαστε χαρούμενοι, περιτριγυρισμένοι από φίλους σε κάποιο εξαιρετικό μαγαζί και να το επιβεβαιώσουμε αυτό είτε με διάφορες φωτογραφίες, είτε με βιντεάκια, για το πόσο υπέροχα περνάμε την μαγική στιγμή της αλλαγής του χρόνου.
Μια ερώτηση που ακούει κανείς σχεδόν εμμονικά αυτές τις ημέρες από φίλους, γνωστούς και συγγενείς είναι: “ Τι θα κάνεις την Πρωτοχρονιά;”
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η Πρωτοχρονιά έρχεται μετά την γιορτή των Χριστουγέννων, όπου έχει περάσει σχεδόν μια εβδομάδα με αμέτρητα οικογενειακά τραπέζια που μας έχουν κάνει να νιώθουμε γεμάτοι μέχρι τον λαιμό. Έτσι άλλο ένα φαγοπότι μας μπουκώνει και μόνο στην ιδέα. Και σαν να μην έφτανε αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα της Πρωτοχρονιάς, έρχεται και το θέμα του απολογισμού της χρονιάς που περνάει, μαζί με τις θετικές προσδοκίες που συνοδεύουν τον ερχομό της νέας.
Και αυτές οι σχεδόν ψυχαναγκαστικές σκέψεις: “ αυτή η χρονιά θα είναι η σωστή, πρέπει να είναι η σωστή”, κυριαρχούν στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων. Και όλη μας η ύπαρξη μοιάζει να εστιάζεται σε μια συμβολική στιγμή που αλλάζει ο χρόνος και μαζί του είναι λες και περιμένουμε μαγικά σχεδόν να αλλάξει και η ζωή μας.
Και μέσα στην ψυχή μας αυτή η ημερομηνία είναι εντυπωμένη ως μια στιγμή μετάβασης : ένα κλείσιμο και μια αρχή….
Με την έλευση της 31ης Δεκεμβρίου σηματοδοτείται η ολοκλήρωση ενός κύκλου ημερολογιακού αλλά και συμβολικού που αναπόφευκτα ανακινεί μέσα μας συναισθήματα, σκέψεις, αναμνήσεις, απολογισμούς προθέσεις και στόχους για την νέα χρονιά.
Δεν είναι τυχαίο που η γιορτή της πρωτοχρονιάς πέφτει την ίδια περίοδο που γιορτάζονταν οι αρχαίες τελετουργίες που ήταν αφιερωμένες στον θεό Ιανό (Janus), ο θεός με τα δύο πρόσωπα. Από τον Ιανό έχει πάρει και ο μήνας Ιανουάριος την ονομασία του. Είναι ο μήνας που κοιτάμε μαζί μπροστά και πίσω. Ο θεός Ιανός ήταν ο προστάτης – φύλακας κάθε αρχής και τέλους κάθε πράγματος. Ο Ιανός ο κύριος του χρόνου, άνοιγε και έκλεινε τον ετήσιο κύκλο του Ήλιου. Στην εικονογραφία ο Ιανός παρουσιάζεται με δύο προσωπεία που είναι διαφορετικά μεταξύ τους. Το ένα πρόσωπο είναι ηλικιωμένο με γένια και το άλλο νεανικό, αμούστακο, σχεδόν θυληπρεπές, που συμβολίζουν το παρελθόν και το μέλλον, την αρσενική αρχή του Ήλιου και την θηλυκή αρχή της Σελήνης, την ημέρα και την νύχτα. Το ένα πρόσωπο κοιτάζει μπροστά και το άλλο πίσω. Ο νέος χρόνος πάντα κουβαλάει μέσα του κάτι από τον παλιό και ο νέος είναι απόγονος του παρελθόντος. Από το παρελθόν προέρχεται αυτό που είναι χρήσιμο και μας καθιστά καλύτερους στο παρόν και στο μέλλον.
Ποιές σκέψεις όμως κυριαρχούν κυρίως την Πρωτοχρονιά;
“ Θα ξαναρχίσω από την αρχή”, “ Θα προσπαθήσω να κάνω το καλύτερο”.
Σαν να είναι αυτή η μέρα μια ευκαιρία να σκεφτούμε όλους τους πιθανούς τρόπους να καλυτερεύσουμε τον εαυτό μας. Είναι λες και πιστεύουμε πως σε μια στιγμή μπορούμε να ξανά επινοήσουμε τον εαυτό μας και να ξαναγράψουμε τις σελίδες από το βιβλίο της προσωπικής μας ιστορίας. Αρχίζουμε να κάνουμε νοητικές προβολές σ΄ένα κοντινό μέλλον σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Βλέπουμε ήδη τον εαυτό μας διαφορετικό.
Όμως η ζωή δεν εξελίσσεται με βάση αυτό που έχουμε προγραμματίσει ή που επιθυμούμε. Δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε τα πάντα, ούτε να προβλέψουμε αυτό που θα μας δώσει χαρά. Χάνουμε τόσο πολύτιμο χρόνο από το να ζούμε την ζωή μας εγκλωβισμένοι από τις προσδοκίες που καλλιεργούμε για πράγματα που θα έπρεπε δυνητικά να συμβούν και για τον εαυτό μας. Και τα περισσότερα από αυτά που ζούμε και νιώθουμε δεν είναι συνειδητά.
Πολύ συχνά συμβαίνει αυτό που ονειρευόμαστε πως θα μας κάνει ευτυχισμένους όταν το πετύχουμε να μην μας ικανοποιεί πραγματικά, ενώ ένα ξαφνικό και απροσδόκητο γεγονός να μας γεμίσει χαρά και ικανοποίηση.
Και οι προσδοκίες μας όπως επίσης και απολογισμοί μας είναι γεμάτοι κατασκευές που μας κάνουν να σκοντάφτουμε πάνω σε ότι δεν μας πήγε καλά η μας έλειπε.
Συχνά προσβλέπουμε στον νέο χρόνο επιθυμώντας να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε, όλο και περισσότερο πιέζοντας τον εαυτό μας να πάμε μπροστά αλλά μέσα από ένα βλέμμα κριτικής και ελέγχου. Και συχνά μπορεί να γίνουμε αυστηροί και σκληροί με τον εαυτό μας και ακόμη και άκαμπτοι. Όταν όμως κοιτάμε προς τα πίσω με λύπη και νιώθουμε ένταση γι΄αυτό που πιστεύουμε πως πρέπει να έρθει, υπονομεύουμε το μέλλον μας. Αυτά τα συναισθήματα συνδέονται με συμπεριφορές αποφυγής και απόδρασης και μας απομακρύνουν από μια ουσιαστική αλλαγή.
Τι γίνεται όμως με τις θετικές προθέσεις για τον νέο χρόνο;
Συνήθως οι θετικές μας προθέσεις για την νέα χρονιά έχουν σύντομη διάρκεια και είναι εντελώς άχρηστες. Επειδή είναι δύσκολο να κρατηθούμε στις προϋποθέσεις που χρειάζεται μια συγκεκριμένη αλλαγή και γρήγορα ξαναγυρνάμε στις γνωστές μας συνήθειες, δεν έχουμε αποτελέσματα και νιώθουμε να αποτυγχάνουμε παταγωδώς.
Η καθημερινότητα, η δύναμη του παλιού μοτίβου παίρνουν το πάνω χέρι κι εμείς αισθανόμαστε χειρότερα από ποτέ, ανίκανοι να πετύχουμε την μεταμόρφωση.
Είναι πολύ ωφέλιμο για εμάς να στοχαστούμε πότε ήταν η τελευταία φορά που οι πράξεις μας ήταν συντονισμένες με τα συναισθήματά μας;
Πότε ακολουθήσαμε αυτό που εμείς θέλαμε κι όχι αυτό που έπρεπε να κάνουμε για να μην απογοητεύσουμε τους άλλους;
Ας σκεφτούμε πόσες φορές λέμε ΝΑΙ αντί για ΟΧΙ, αλλά θα θέλαμε να κάνουμε το αντίθετο;
Ας ξανά εξετάσουμε τους στόχους που θεωρούμε πως είναι δικοί μας μόνο και μόνο επειδή οι άλλοι περιμένουν από εμάς να τους πετύχουμε.
Να αναλογιστούμε ποιές είναι οι βαθύτερες ανάγκες μας, που θυσιάζονται για να ευχαριστήσουμε τους άλλους;
Ας αναστοχαστούμε πόσο σημαντικό είναι να κατορθώσουμε να αφήσουμε πίσω, όλα αυτά που δεν χρειαζόμαστε πια.
Ένα απαραίτητο πέρασμα για την αλλαγή είναι να εγκαταλείψουμε κάποια κομμάτια του εαυτού μας. Ακόμη κι αν χρειαστεί κατά κάποιο τρόπο να ακινητοποιηθούμε εξωτερικά σε μια κατάσταση ληθάργου ενώ εσωτερικά πραγματοποιούνται μεγάλες μετακινήσεις.
Να μπορούμε να μείνουμε για λίγο και να αιωρηθούμε στην αβεβαιότητα, να αποδεχτούμε το διαφορετικό και να δώσουμε χρόνο σε αυτή την διαδικασία.
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να είμαστε παρόντες στις ζωές μας, συνειδητοί και να να αποδεχόμαστε και να κατανοούμε όσο μπορούμε τον εαυτό μας και να απολαμβάνουμε τις μικρές στιγμές μας.
Ας έχουμε όλοι μια καλή και γαλήνια χρονιά, με αποδοχή για όλα όσα θα φέρει!
Αιμιλία Αξιωτίδου
Οικογειακή Ψυχοθεραπεύτρια- Ψυχοπαιδαγωγός
Μέλος ΕΛΕΣΥΘ, ΕΕΣ, EAC
Επιστ. Συνεργάτης ΑΠΘ , ΑΧΕΠΑ