Η αρνητική συμπεριφορά των εφήβων, οδηγεί συχνά σε ρήξη επικοινωνίας με τους γονείς. Οι λεπτοί χειρισμοί μπορούν να δώσουν τη λύση.

Τέσσερις είναι οι βασικοί λόγοι της αρνητικής συμπεριφοράς των εφήβων: η πρόκληση προσοχής, η επίδειξη δύναμης, η εκδίκηση και η επίδειξη ανικανότητας. Σήμερα θα ξεχάσουμε τους συνηθισμένους τρόπους αντιμετώπισης αυτής της αρνητικής συμπεριφοράς και θα αναζητήσουμε νέους τρόπους αντιμετώπισης.

Πώς να το χειριστείτε

Η μέθοδος που θ’ ακολουθήσουμε θα εξαρτηθεί από το σκοπό του εφήβου, την ιδιαίτερη περίπτωση και τον τρόπο αντίδρασης, που εσείς προτιμάτε.

Ας ξεκινήσουμε με τις συνέπειες (φυσικές και λογικές). Ως φυσική συνέπεια ορίζεται το φυσικό αποτέλεσμα μιας ενέργειας. Δεν επιβάλλεται από την εξουσία (δάσκαλο ή γονιό), αλλά από την πραγματικότητα. Όταν ο έφηβος παραβιάζει τη φυσική τάξη, θα υποστεί τις αναπόφευκτες συνέπειες. Αυτό θα συμβεί αν αποφασίσουμε να μην ενεργήσουμε στην αρνητική συμπεριφορά του εφήβου. Για παράδειγμα όταν ο έφηβος κάθεται μέχρι αργά στο internet, φυσικό είναι να αισθάνεται κουρασμένος και άρα να είναι ένας άσχημα προετοιμασμένος μαθητής. Οι φυσικές συνέπειες αφήνουν τον έφηβο να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα από την πείρα του, και όχι επειδή εμείς τον διορθώσαμε. Αν ενεργήσουμε στην αρνητική συμπεριφορά του εφήβου προκαλούμε την λογική συνέπεια, που σημαίνει ότι ο ενήλικας κανονίζει τις συνέπειες, αντί να τις αφήνει να είναι αναπόφευκτο αποτέλεσμα της πράξης του παιδιού. Οι λογικές συνέπειες βασίζονται στην πεποίθηση ότι τα παιδιά δε γεννιούνται ούτε καλά, ούτε κακά. Η αρνητική συμπεριφορά αντιμετωπίζεται σαν λάθος, όχι ως αμάρτημα. Γι’ αυτό ο ενήλικας αναλαμβάνει την ευθύνη να καθοδηγήσει το παιδί και να του δείξει τα λάθη (και τις δυνατότητές του) όχι να το τιμωρήσει ή να το κρίνει, βάζοντάς του την ταμπέλα «καλός» ή «κακός».

Βασικοί κανόνες

• Όταν εφαρμόζετε τις λογικές συνέπειες, είναι απαραίτητο να δίνετε εναλλακτικές λύσεις, ώστε ο έφηβος να μπορεί να διαλέξει χωρίς εξωτερική πίεση. Επίσης ο τόνος της φωνής σας  πρέπει να είναι φιλικός, να δείχνει παραδοχή και καλή θέληση, και όχι θυμό, και απειλές. Μην προσπαθήσετε να δημιουργήσετε στους εφήβους αρνητικά συναισθήματα (ενοχή, κατωτερότητα, παραίτηση κ.τ.λ.).

• Σημαντική είναι και η επιλογή των λέξεων. Για παράδειγμα, ο έφηβος βρίσκεται στο σαλόνι του σπιτιού του με το στερεοφωνικό στο full. Εσείς θέλετε να καθίσετε εκεί με μία φίλη για καφέ. Προσέξτε! Δε λέτε «Κώστα κλείσε το στερεοφωνικό γρήγορα» ή «Κλείσε και φύγε, γιατί θέλω ησυχία»  αλλά λέτε: «Μπορείς αν θέλεις να χαμηλώσεις την ένταση και να καθίσεις ήσυχα μαζί μας ή να πας στο δωμάτιό σου. Αποφάσισε τι προτιμάς».
• Άλλος τρόπος αντιμετώπισης της αρνητικής συμπεριφοράς είναι η επικοινωνία. Αντί να πείτε: «Κώστα, κλείσε το στερεοφωνικό γιατί με ενοχλείς αφάνταστα» πείτε: «Κώστα παιδί μου ενοχλούμαι πολύ από τη δυνατή  μουσική και δεν μπορώ να συζητήσω με τη φίλη μου».

* Δεν κρίνεται τον έφηβο. Στείλετε το μήνυμα σε α’ πρόσωπο (εγώ….) και περιγράφεται το πώς αισθάνεστε εσείς. Έχει επίκεντρο εσάς και όχι τον έφηβο. Με αυτό τον τρόπο δεν βλάπτεται τη σχέση σας μαζί του και έχετε πολλές πιθανότητες να δημιουργήσετε την επιθυμία για αλλαγή. Θυμηθείτε λοιπόν :

1. Να καθορίσετε τις συνέπειες, που έχει πάνω σας αυτός ο τρόπος συμπεριφοράς του παιδιού.
2. Να περιγράψτε τη συμπεριφορά που σας επηρεάζει (κάνετε την περιγραφή χωρίς να κρίνετε).
3. Να αναφέρετε ποιες συνέπειες έχει αυτή η συμπεριφορά πάνω σας.

Αγαπητοί μου, ας αλλάξουμε τους δικούς μας τρόπους συμπεριφοράς απέναντι στους εφήβους μας και θα αλλάξουν και αυτοί τον δικός του αρνητικό τρόπο απέναντί μας.

Άρθρο αρχείου

Αλεξάνδρα Ευκαρπίδου

Για μας τους γονείς τίποτα δεν είναι πιο προκλητικό από το θέμα της πειθαρχίας ειδικά στη διάρκεια της εφηβείας.Οι περισσότεροι γονείς συνδέουμε την πειθαρχία με την τιμωρία. Μόλις ο έφηβος, αγωνιζόμενος για την ατομικότητά του, έρθει σε διαφωνία με τους γονείς του, τότε οι περισσότεροι γονείς αισθανόμενοι ότι χάνουν τον έλεγχο, τιμωρούν τους εφήβους. Είναι, δυστυχώς, ο μόνος τρόπος με τον οποίο ξέρουν να αντιδράσουν για να σώσουν τον έλεγχο στο σπίτι τους. Είναι όμως σωστή αυτή η αντίδραση;

Η σωστή αντιμετώπιση των γονέων απέναντι στην πειθαρχία είναι να τη βλέπουνε όχι σαν τιμωρία, αλλά σαν μια μέθοδο, που βοηθάει τους εφήβους να γίνουν υπεύθυνοι και ανεξάρτητοι. Αν η συμπεριφορά των εφήβων δεν είναι επικίνδυνη και καταστροφική (δεν φτάνει δηλαδή στα άκρα)
ακολουθούμε μάλλον το ρητό “η πείρα είναι ο καλύτερος δάσκαλος”.

Εάν οι σχέσεις μας με τον έφηβο δεν πάνε καλά, τι πρέπει να κάνουμε; Εκείνο που πιστεύω ότι αρχικά πρέπει να ψάξουμε να βρούμε είναι γιατί ο έφηβος αντιδρά με τον τρόπο αυτό. Σίγουρα υπάρχει κάποιος λόγος. Καλά θα είναι ν’ ανοίξουμε τα αυτιά μας και να ακούσουμε τι μας λέει ο έφηβος, τι πρόβλημα έχει. Μετά να δούμε αν εμείς φταίμε για την κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει. Γιατί,όσο σκληρό και αν ακούγεται αυτό, πίσω από τα προβλήματα των παιδιών μας κρύβονται τα δικά μας προβλήματα, οι δικές μας λάθος κινήσεις. Προβληματικοί γονείς μεταφέρουν τα προβλήματα τους στα παιδιά τους. Γιατί τα παιδιά είναι ο καθρέφτης των γονιών.

Επίσης, πρέπει να δούμε ποια είναι η σχέση μας με τον έφηβο. Μήπως είναι σχέση προϊσταμένου και υφισταμένου; Έτσι πρέπει να είναι; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι είμαστε ισότιμοι στην οικογένεια. Και σαν ισότιμοι πρέπει να έχουμε αμοιβαία αγάπη και σεβασμό και ν’αντιμετωπίζουμε ο ένας τον άλλον με αξιοπρέπεια.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ρόλος των γονέων στην οικογένεια δεν είναι καταπιεστικός, αλλά καθοδηγητικός και ενθαρρυντικός, προετοιμάζοντας τα παιδιά για την ενηλικίωση. Ο γονέας που δεν αισθάνεται ασφαλής με τον εαυτό του, ασκεί πίεση για να έχει την κυριαρχία. Αντί ν’ αποδέχεται και να ενθαρρύνει το παιδί του, το κατεβάζει και συνεχώς το αποθαρρύνει. Το παιδί, που αναζητά την αγάπη και την αποδοχή των γονιών του, την αναγνώριση της σημαντικότητας του, αποθαρρύνεται και αρχίζει να πιστεύει ότι δεν είναι σημαντικό και αποφασίζει να αναζητήσει την αναγνώριση μέσω της αντίδρασης και της επανάστασης. Αν έχει συμβεί κάτι τέτοιο μη πιστεύετε ότι τα πάντα τελείωσαν. Αυτό μπορεί ν’ αλλάξει!

Ενθαρρύνοντας τον έφηβο μπορείτε να εξαλείψετε την τάση του για επανάσταση. Αν πάψετε να υποδεικνύετε στον έφηβο τα λάθη του, αλλά τον ακούσετε και τον ενθαρρύνετε, θα δείτε τεράστια αλλαγή. Και μη ξεχνάτε να του δείχνετε την αγάπη σας. Η αγάπη σας θα πρέπει να είναι προϋπόθεση ανεξάρτητα από την συμπεριφορά του . Θα προτείνουμε εν συντομία κάποιες αποτελεσματικές μεθόδους, με τις οποίες αντιμετωπίζετε την αρνητική συμπεριφορά και βοηθάτε τον έφηβο να αποκτήσει την ανεξαρτησία του.

Η τιμωρία είναι αρνητική. Η πειθαρχία όμως δεν είναι. Μάλλον είναι μια μέθοδος εκπαίδευσης. Η πειθαρχία που θα προσφέρουμε εμείς είναι αυτοπειθαρχία. Καθοδηγούμε τον έφηβο προς μια υπεύθυνη ανεξαρτησία.Το καλύτερο βέβαια πρότυπο για τα παιδιά είναι οι ίδιοι οι γονείς τους, οι οποίοι χρησιμεύουν ως πρότυπα ωριμότητας, υπεύθυνης συμπεριφοράς και αυτοπειθαρχίας.

Για παράδειγμα γονείς που μιλούν άσχημα στους εφήβους τους και μετά ανησυχούν γιατί τα παιδιά τους μιλούν και συμπεριφέρονται με απρέπεια, θα πρέπει πρώτα να κάνουν κάτι οι ίδιοι για τον εαυτό τους.Είναι, επίσης, απαραίτητο να συμπεριλάβουμε τους εφήβους στη λήψη αποφάσεων. Έτσι ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του εφήβου, ο οποίος αισθάνεται πιο ανεξάρτητος, υπεύθυνος και ικανός.Μπορείτε να του παρέχετε ένα επίδομα, το οποίο θα επιλέγει πώς θα το διαθέτει. Εάν απασχολείται σε μια δουλειά μερικής απασχόλησης είναι καλό να είναι ελεύθερος να αποφασίσει
πώς θα ξοδέψει τα χρήματα που κέρδισε.

Οι έφηβοι μπορούν να διαλέγουν το σχολείο, τις εξωσχολικές δραστηριότητες, τους φίλους, τα χόμπι, το χτένισμά τους. Να τους ρωτάμε, αν θέλουν να ακολουθήσουν σε μια οικογενειακή έξοδο ή στις καλοκαιρινές διακοπές. Να ενθαρρύνουμε τη συνεργασία μαζί τους σε θέματα που αφορούν τις υποχρεώσεις του σπιτιού και όλες τις κοινωνικές μας υποχρεώσεις.

Μη ξεχνάτε ότι στην περίοδο της εφηβείας ο νέος κατακτά την δική του ταυτότητα και οδεύει το δρόμο προς τη δική του ανεξαρτησία. Είναι φυσικό και απολύτως λογικό να κάνει ανεξάρτητες επιλογές. Δεν μπορούμε να είμαστε μαζί του σε κάθε απόφαση.Πήραν τις αρχές που τους δώσατε; Βάλανε τα θεμέλια για ένα υγιή χαρακτήρα; Από εκεί και πέρα βαδίζουν το δικό τους δρόμο, που θα τους φέρει στο δικό τους «πεπρωμένο». Εμείς απλώς τους αγαπάμε, τους σεβόμαστε, τους αναγνωρίζουμε ως ανεξάρτητες προσωπικότητες.

Άρθρο αρχείου

Αλεξάνδρα Ευκαρπίδου

Σε ποία κατηγορία γονέα ανήκετε; Είστε φιλικός, ανεκτικός ή δημοκρατικός με τα παιδιά σας;

Η αλήθεια είναι ότι σε όποια από τις παραπάνω κατηγορίες κι αν ανήκετε, εκπροσωπείτε την κατηγορία του γονιού – «εύκολο θύμα». Ο δούκας του Ουίνδσορ είπε κάποτε: «Εκείνο που με εντυπωσιάζει στην Αμερική είναι ο τρόπος που οι γονείς υπακούουν στα παιδιά τους». Αν επιλέγετε να επικοινωνείτε με το παιδί σας ως φίλος, δηλαδή ως ίσος προς ίσο, αυτό μπορεί να φαίνεται ορθό, ωστόσο είναι συναισθηματικά λαθεμένο, γιατί υποτιμάτε σε μεγάλο βαθμό τη θέση σας σε σχέση με τα παιδιά σας.

«Συνομήλικοι»

Οι γονείς που γίνονται «συνομήλικοι» με τα παιδιά τους και τους συμπεριφέρονται σαν φιλαράκια εξυψώνουν τη θέση του παιδιού και υποβιβάζουν αυτήν του ενηλίκου. Έτσι, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να παρασυρθούν σ’ ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι αγάπης και εξουσίας, όπου ο αλληλοσεβασμός φεύγει από το παράθυρο!

Αν από την άλλη επιλέγετε να είστε ανεκτικός, που είναι ένας ακόμη πολύ δημοφιλής τρόπος γονικής φροντίδας, τότε θεωρείτε ότι, αφήνοντας το παιδί στην ησυχία του, θα βρει ότι είναι καλύτερο για τον εαυτό του και έτσι θα μάθει από μόνο του. Τέλος, η πλέον διαδεδομένη αντίληψη γονικής φροντίδας σήμερα είναι η αποκαλούμενη δημοκρατική γονική φροντίδα. Με την αντίληψη αυτή οι γονείς παραμερίζουν στο σύνολό της την έννοια της οικογενειακής ιεραρχίας, λησμονώντας ότι είναι τριάντα περίπου χρόνια μεγαλύτεροι από τα παιδιά τους και επομένως διαθέτουν την πείρα μιας ζωής που δεν έχουν τα παιδιά τους.

Έτσι, σ’ ένα δημοκρατικό σπιτικά τα πάντα είναι υπό συζήτηση και υπό αναθεώρηση. Οι κανόνες, τα ωράρια, οι δουλειές και οι καλοί τρόποι αποφασίζονται από κοινού, δηλαδή δημοκρατικά. Στην ουσία όμως σ’ ένα τέτοιο σπιτικό οι γονείς υιοθετούν το ρόλο του γονέα – «εύκολο θύμα», μιας και τα «όχι» τους είναι συνήθως χωρίς αποτέλεσμα και οι καβγάδες, οι αντιπαραθέσεις και τα «πες μου γιατί» ατελείωτα.

Η… διοίκηση

Tο συμπέρασμα είναι πως η γονική φροντίδα χωρίς καθοδήγηση αποδεικνύεται συνήθως ολέθρια για την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση του παιδιού. Η αλήθεια είναι ότι τα σπιτικά δεν μπορούν να διοικηθούν από παιδιά… Οι γονείς είναι πρωτίστως παιδαγωγοί και δευτερευόντως φιλαράκια με τα παιδιά τους, για τι η έλλειψη καθοδήγησης σκοτώνει την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Τα παιδιά δια πλάθουν τον εαυτό τους κατά το πρότυπο των γονιών τους.

Η εικόνα του εαυτού τους δομείται πάνω σ’αυτο που είναι και σ’ αυτό που δεν είναι ο γονιός τους. Υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες που είναι αδιαπραγμάτευτοι και τους αποφασίζουν οι ενήλικες. Φυσικά και γίνονται εξαιρέσεις μερικές φορές, οι οποίες όμως επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Και η ζωή είναι γεμάτη κανόνες, γεμάτη κόκκινα και πράσινα φανάρια, για τα οποία το παιδί θα διδαχθεί στο σπίτι από το γονιό του.

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα