Ψυχολογία

Η άμυνα ενάντια στα συναισθήματα

Η παρόρμηση να αφεθείτε σε έναν έρωτα, μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις ηθικές σας αρχές, πράγμα που μπορεί να δημιουργεί περισσότερα πολύπλοκα προβλήματα απ’ όσα φαντάζεστε.

Ο πατέρας της ψυχανάλυσης ο Φρόιντ, θεώρησε πως το ανθρώπινο μυαλό αποτελείται από τρεις περιοχές: το id (προεγώ), το ego (εγώ) και το superego (υπερεγώ).

Το id κυριαρχείται από την «αρχή της ηδονής» και είναι μη-λογικό, δηλαδή είναι ά-λογο. Λειτουργεί ως δεξαμενή από πρωτόγονα ένστικτα και παρορμήσεις τα οποία είναι και τα τελικά (τα απόλυτα) κίνητρα της συμπεριφοράς μας. Δεν έχει χρονικό προσδιορισμό, γιατί οι αναμνήσεις που θα παγιδευτούν σ’ αυτό μέσω της καταπίεσης μπορεί να είναι το ίδιο δυνατές όσο όταν συνέβη αρχικά το γεγονός που τις καταπίεσε.

Το ego κυριαρχείται από την «αρχή της πραγματικότητας» και εκπροσωπεί το συνειδητό και λογικό κομμάτι του μυαλού μας, το οποίο παίρνει αποφάσεις και διαχειρίζεται την πραγματικότητα.

Το superego κυριαρχείται από την «αρχή της ηθικής» και είναι το κομμάτι, όπου αποθηκεύουμε τους κανόνες ή τα ταμπού για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε. Η νοοτροπία και στάση του υπερεγώ μας είναι ουσιαστικά η εσωτερίκευση της νοοτροπίας και στάσης των γονιών μας.

Οι μηχανισμοί της ψυχολογίας μας

Το id και το superego λειτουργούν στο ασυνείδητο. Είναι δηλαδή κομμάτια της ψυχικής-πνευματικής ζωής του ανθρώπου των οποίων τη λειτουργία δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα, γι’ αυτό και η συμπεριφορά που προκύπτει από τη λειτουργία τους μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο κοιτώντας «κάτω από την επιφάνεια», εξετάζοντας δηλαδή τι δεν λέει ή τι δεν κάνει κάποιος, μιας κι αυτά που λέει ή κάνει είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας και συνήθως όχι το πιο ενδιαφέρον.

Η σχέση του ego με τις άλλες δύο οντότητες του μυαλού (δηλαδή το id και το superego) είναι εν δυνάμει και σχεδόν αδιάκοπα σε σύγκρουση, γιατί το εγώ από τη φύση του εκλαμβάνει ως απειλή τόσο τις ενορμήσεις που προέρχονται από το προεγώ όσο και τα συναισθήματα (ενοχές, ηθικούς κανόνες) που προέρχονται από το υπερεγώ.

Η αίσθηση της απειλής του εγώ από το προεγώ και το υπερεγώ, δημιουργεί στο άτομο έναν πολύ υψηλό βαθμό εσωτερικής ταραχής και δυσφορίας, και προκειμένου να τα αντιμετωπίσει για να επιφέρει μια υποτιθέμενη ισορροπία, αναπτύσσει τους λεγόμενους «μηχανισμούς άμυνας».

Επομένως, οι μηχανισμοί άμυνας κινητοποιούνται ενάντια στις ενορμήσεις και τα συναισθήματα, προκαλώντας το σχηματισμό νευρώσεων (ή νευρωτικών συμπτωμάτων) που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα μέσα από την παθολογική του θωράκιση.

Τα προβλήματα που προκαλούν

Οι μηχανισμοί άμυνας που αναπτύσσει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον πόνο ή τα δυσάρεστα συναισθήματα, προκαλώντας έτσι παθολογικά συμπτώματα στην όλη λειτουργία του, είναι οι εξής : η απώθηση, η καταπίεση, η εξιδανίκευση, η διανοουμενικοκοποίηση, η παλινδρόμηση, ο σχηματισμός αντίδρασης, η μόνωση, η αναίρεση, η προβολή, η ενδοβολή, η στροφή ενάντια στον εαυτό και η αντιστροφή, και η μετουσίωση ή μετάθεση των ενορμητικών σκοπών και συναισθημάτων.

Ωστόσο, η έρευνα έχει αποδείξει ότι όλες αυτές οι μορφές άμυνας από τα επίπονα συναισθήματα που συνιστούν τις αβάσταχτες αλήθειες (εμπειρίες) μέσα μας, παρόλο που για να λειτουργήσουν χρειάζεται να καταναλώσουμε όλη την ενεργητικότητά μας περιορίζοντας έτσι τις ζωτικές μας δραστηριότητες, τελικά δεν καταφέρνουν να γαληνέψουν το εγώ μας. Αντίθετα, το οδηγούν σε αμέτρητες μεταμορφώσεις, διαστρεβλώσεις και παραμορφώσεις, με αποτέλεσμα η ζωή του ατόμου να παραμένει βαθιά παθολογική και ανολοκλήρωτη.

Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε

Στο σημείο αυτό η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη και αναγκαία, γιατί μπορεί να ξεσκεπάσει το υπαρξιακό «άγχος» που υποβόσκει κάτω από όλες τις μορφές άμυνας, να φέρει στην επιφάνεια τις απωθημένες ενορμήσεις και τα συναισθήματα, και να βοηθήσει το άτομο να τα αντιμετωπίσει μέσα από την ενεργοποίηση των ζωτικών του δυνάμεων και όχι μέσα από τις περιττές αμυντικές μεθόδους, με τις γνωστές παθολογικές τους συνέπειες.

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολογία

Είσαι ο εαυτός σου?

Το «αναδυόμενο πρόσωπο» μέσα από τη θεραπευτική σχέση

Ο Carl Rogers (1902-1987) διάσημος αμερικανός καθηγητής, ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας, παρατηρεί πως η πολυετής συμμετοχή του στην εμπειρία των πελατών του μέσα από τη θεραπευτική σχέση τού κατέδειξε πως ο καθένας τους κατά βάθος κάνει το ίδιο ερώτημα:

«Ποιος είμαι, στην πραγματικότητα; Πώς μπορώ να έρθω σε επαφή με τον αληθινό εαυτό μου που βρίσκεται κάτω από την επιφανειακή συμπεριφορά; Πώς μπορώ να γίνω ο εαυτός μου;»

Με άλλα λόγια, ο στόχος που επιδιώκει ο κάθε πελάτης, συνειδητά ή ασυνείδητα, κάτω από το επίπεδο της προβληματικής του κατάστασης είναι να γίνει ο εαυτός του.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι να δημιουργήσει ο θεραπευτής μια σχέση μαζί του, στην οποία να νιώθει ασφαλής και ελεύθερος.[Αυτό για να γίνει χρειάζεται] να καταλάβει ο θεραπευτής πώς αισθάνεται στον εσωτερικό του κόσμο ο ασθενής, να τον αποδεχθεί όπως είναι, για να δημιουργήσει το ευνοϊκό ψυχολογικό κλίμα που θα του παρέχει την ευχέρεια της σκέψης, του συναισθήματος και της ίδιας του της ύπαρξής, ώστε να επιλέξει ο ίδιος προς ποια κατεύθυνση επιθυμεί να κινηθεί.

Μέσα σ’ ένα τέτοιο θεραπευτικό κλίμα ο πελάτης χρησιμοποιεί τη θεραπευτική σχέση τυπικά για να ρίξει τα ψεύτικα προσωπεία, τις μάσκες ή τους ρόλους, με τους οποίους αντιμετώπιζε ως τώρα τη ζωή. Μαθαίνει να εξετάζει τις διάφορες πλευρές της εμπειρίας του, να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει τις βαθιές του αντιθέσεις, να βλέπει σε ποιο βαθμό η συμπεριφορά ή ακόμη και το συναίσθημα που βιώνει δεν είναι αληθινά, αλλά είναι ένα προσωπείο, πίσω από το οποίο κρύβεται συστηματικά.

Ο Δανός φιλόσοφος Soren Kierkegaard –πριν από έναν αιώνα και κάτι- απεικόνισε το δίλημμα του ατόμου με αξιοζήλευτη ενσυναίσθηση. Τόνισε πως ο πιο συνηθισμένος τύπος απόγνωσης που μπορεί να περιέλθει κάποιος, είναι να μην επιλέγει ή να μην επιθυμεί να είναι ο εαυτός του. Ωστόσο, η πιο σοβαρή μορφή απόγνωσης είναι να επιλέγει «να είναι κάποιος άλλος και όχι ο εαυτός του».

Από την άλλη πλευρά, όταν «επιθυμεί κάποιος να είναι ο πραγματικός του εαυτός, αυτό αποτελεί όντως το αντίθετο της απόγνωσης» και αυτή η επιλογή είναι η βαθύτερη ευθύνη του ανθρώπου.

Μετά λοιπόν την αφαίρεση του προσωπείου κατά τη διαδικασία της διαμόρφωσης του προσώπου, της αναζήτησης δηλαδή του αληθινού εαυτού, το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει και να βιώνει τα συναισθήματά του στην ολότητά τους, καθαρά μέχρι εκείνο το σημείο που αποκαλύπτεται η πραγματική τους φύση.

Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να είναι οποιοδήποτε ανθρώπινο συναίσθημα (φόβος, θυμός, τρυφερότητα, βαθιά επιθυμία, κλπ) που αναδύεται από μέσα του, και το βιώνει με τρόπο γνωστικό και ανοιχτό ώστε να βιώσει τον εαυτό του, με όλο τον πλούτο που υπάρχει εντός του.

Αυτό αποτελεί τη λεγόμενη εμπειρική ανακάλυψη του εαυτού, η οποία αρχικά φέρνει ένα συναίσθημα αναστάτωσης, που σταδιακά γίνεται συναίσθημα ανακούφισης.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανακάλυψη του εαυτού σου είναι να αφήσεις την ίδια σου την εμπειρία να σου δώσει το δικό της νόημα, γιατί αν εσύ συμπεραίνεις αυθαίρετα, τότε είσαι σε πόλεμο με τον εαυτό σου.

Αυτή η διαδικασία κάνει το άτομο να ανοίγεται περισσότερο στην εμπειρία του, να αναπτύσσει δηλαδή τη δεκτικότητά του ως προς την εμπειρία, που είναι το αντίθετο της αμυντικότητας.

Η δεκτικότητα στη συνειδητότητα, για ό,τι υπάρχει αυτή τη στιγμή μέσα σε κάποιον και μέσα στην κατάσταση, είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στην περιγραφή του προσώπου που αναδύεται από τη θεραπεία.Επιτρέπει στο άτομο να είναι αυθεντικά ανοιχτό στις εμπειρίες και να ζει πλήρως τις εμπειρίες ολόκληρου του οργανισμού του, αντί να τις αποκλείει από τη συνειδητότητά του.

Έτσι, αποκτά και εμπιστοσύνη στον οργανισμό του γιατί μπορεί να ανακαλύπτει όλο και περισσότερο ότι ο ίδιος του ο οργανισμός είναι αξιόπιστος, ότι είναι ένα κατάλληλο όργανο για να του προτείνει την πιο ικανοποιητική συμπεριφορά σε κάθε κρίσιμη κατάσταση.

Τέλος, μέσα από όλα αυτά τα στάδια ωρίμανσης το άτομο απευθύνεται όλο και λιγότερο σε άλλους για επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία, για πρότυπα σύμφωνα με τα οποία θα ζει, για αποφάσεις και επιλογές. Αναγνωρίζει δηλαδή ότι η επιλογή βρίσκεται μέσα του και ότι το μόνο ερώτημα που μετρά είναι: «ζω με τρόπο που είναι για μένα βαθιά ικανοποιητικός και με εκφράζει αληθινά;»

Αυτό ίσως είναι το πλέον σημαντικό ερώτημα για το δημιουργικό άτομο.

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολογία

Παράλογη Ενοχή

Νιώθεις ότι είσαι υπεύθυνος για όλα. Έχεις πραγματικές ενοχές. Πονάς. Είσαι δυστυχισμένος. Στην πραγματικότητα δεν ευθύνεσαι για τίποτα. Πάσχεις από Παράλογη Ενοχή.

Τι είναι λοιπόν η ενοχή; Γιατί μερικοί άνθρωποι δεν νιώθουν καμιά ενοχή όταν κάνουν αξιόποινες πράξεις, ενώ κάποιοι άλλοι μοιάζουν παγιδευμένοι για πάντα στις αναίτιες ενοχές τους;

Στην πραγματικότητα το μόνο είδος ενοχής που θα ’πρεπε να νιώθουμε είναι οι τύψεις από τη σκόπιμα βλαπτική ή ανεύθυνη συμπεριφορά μας.

Την ενοχή αυτή την αποκαλούμε Λογική Ενοχή, δηλαδή δίκαιη, θεμιτή γιατί είναι ένα φυσικό και πολύτιμο συναίσθημα που λειτουργεί ως μηχανισμός διόρθωσης της συμπεριφοράς μας, προκειμένου να μπορούμε να αναπτυσσόμαστε ως άτομα και να δημιουργούμε αρμονικές και ανθεκτικές σχέσεις.

Η ενοχή όμως είναι ένα συναίσθημα πολύ πιο πολύπλοκο από αυτά που δημιουργεί η λογική ενοχή. Αυτό το δεύτερο είδος το αποκαλούμε Παράλογη Ενοχή, γιατί είναι άδικη και περιττή. Είναι ένα ανεπιθύμητο συναίσθημα που δεν προκαλείται από κάποια άδικη πράξη και λειτουργεί ως ένας αμυντικός ψυχολογικός μηχανισμός ενάντια στον πόνο που νιώθουμε από άλλες αιτίες.

Οι πηγές των παράλογων ενοχών έχουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία ως χρόνο έναρξης την παιδική μας ηλικία, τότε δηλαδή που ως παιδιά δεν διαθέτουμε τον κατάλληλο τρόπο για να συνδιαλλαγούμε με τον πόνο και το θυμό, και έτσι τα μετατρέπουμε σε παράλογη ενοχή ώστε να απομονώσουμε τον εαυτό μας από αυτά τα συναισθήματα μειώνοντας τον πόνο και δίνοντάς μας μια ψεύτικη αίσθηση ελέγχου.

Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι όπως γονείς, δάσκαλοι, κληρικοί, συνομήλικοι, έχουν καλλιεργήσει στο έπακρο την ικανότητα να ξυπνούν μέσα μας άδικη ενοχή, μέσα από την προσπάθειά τους να μας ελέγξουν, να μας μειώσουν, να μας κάνουν να νιώσουμε ανεπαρκείς ή κακοί με τον εαυτό μας, προκειμένου να αισθανθούν οι ίδιοι καλύτεροι από εμάς.

Η παράλογη ενοχή γεννάει τη λεγόμενη καταστροφική ντροπή, η οποία σε αντίθεση με τη δημιουργική ντροπή που προέρχεται από τη δίκαιη ενοχή, προσβάλλει την προσωπικότητά μας κάνοντάς μας να νιώθουμε άσχημα, βρώμικοι ή χωρίς αξία. Κατά συνέπεια, λειτουργεί καταστροφικά για μας, επειδή μας οδηγεί στο να μην αγαπάμε κάποια κομμάτια του εαυτού μας.

Ο συνδυασμός της παράλογης ενοχής και της υπερβολικής ντροπής μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, άγχος και εθιστική ή παρορμητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα τον ψυχικό μας ακρωτηριασμό και το σταμάτημα της φυσιολογικής ανάπτυξης της προσωπικότητάς μας.

Τα βήματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε και να περιορίσουμε τη λογική ενοχή αλλά και να αποφύγουμε την άδικη ενοχή είναι τα εξής :

1. Αναγνώρισε την ενοχή και σταμάτησε τη σκέψη σου, μην επιτρέπεις τον εαυτό σου να βγάλει βιαστικά συμπεράσματα.

2. Εντόπισε την πραγματική πηγή της ενοχής ή του πόνου

3. Προσδιόρισε αν νιώθεις δίκαιη ή άδικη ενοχή

4. Αν η ενοχή είναι δίκαιη :

α. Ομολόγησε την
β. Ζήτησε συγγνώμη
γ. Άλλαξε την ανεύθυνη συμπεριφορά
δ. Συγχώρεσε τον εαυτό σου και συνέχισε τη ζωή σου

5. Αν η ενοχή είναι άδικη :

α. Αντέστρεψε τη συναισθηματική διαδικασία από άδικη ενοχή σε θυμό
β. Νιώσε τον πόνο και απελευθέρωσε τον
γ. Αντιμετώπισε και διόρθωσε την επώδυνη κατάσταση, όταν είναι αναγκαίο και δυνατό

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολογία

City Unity College | Μεταπτυχιακό Ψυχολογίας με Εξειδίκευση

Το City Unity College σε συνεργασία με το London Metropolitan University προσφέρει ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη ψυχολογία με εξειδίκευση που αναγνωρίζεται από το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας ‘Α.Τ.Ε.Ε.Ν.’ του Υπουργείου Παιδείας, επιτρέποντας στους αποφοίτους να ασκήσουν επάξια στον τομέα της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.

Αυτό το πρόγραμμα δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές να εξειδικευτούν σε έναν από τους οκτώ τομείς της ψυχολογίας. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τους στόχους τους, μπορούν να επιλέξουν μεταξύ των τομέων της ψυχολογίας υγείας, κλινικής ψυχολογίας, εγκληματολογίας, αθλητικής ψυχολογίας, συμβουλευτικής ψυχολογίας, ψυχολογίας εργασίας, εκπαιδευτικής ψυχολογίας και νευροψυχολογίας.

Κάθε τομέας παρέχει μια βαθιά κατανόηση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένες πτυχές της ψυχολογίας, αναπτύζοντας τις δεξιότητες και την εμπειρία που απαιτούνται για να ασκήσουν επιτυχώς σε αυτούς τους εξειδικευμένους τομείς της ψυχολογίας. Μέσω μιας πλούσιας συνδυαστικής εκπαίδευσης και πρακτικής εφαρμογής, οι φοιτητές αποκτούν τις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση που απαιτούνται για να επιτύχουν στον επαγγελματικό τους στόχο στον ευρύ και αναπτυσσόμενο τομέα της ψυχολογίας.

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Υποχρεωτικά Μαθήματα

Εξειδίκευση Ψυχολογίας Υγείας

Εξειδίκευση Εγκληματολογίας

Εξειδίκευση Κλινικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Αθλητικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Εργασιακής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Νευροψυχολογίας

Εξειδίκευση Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Συμβουλευτικής Ψυχολογίας

Εκδήλωση Ενδιαφέροντος

Mπορείτε να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά στο 210 3243 222 ή μπαίνοντας στην ιστοσελίδα παρακάτω https://cityu.gr/course/metaptychiako-psychologias-me-exeidikefsi/