Υγεία
Ανεύρυσμα αορτής: Όσα χρειάζεται να γνωρίζεις
Με τον όρο ανεύρυσμα εννοούμε τη διεύρυνση, διόγκωση ή διάταση τμήματος ενός αιμοφόρου αγγείου (συνήθως αρτηρίας). Ανευρύσματα μπορεί να παρουσιαστούν σε οποιοδήποτε αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου, της θωρακικής και κοιλιακής αορτής, ακόμα και μέσα στην καρδιά.
Το ανεύρυσμα αορτής είναι μια ανώμαλη διόγκωση που εμφανίζεται στο τοίχωμα του κύριου αιμοφόρου αγγείου του οργανισμού μας (αορτή), το οποίο μεταφέρει το αίμα από την καρδιά στο σώμα μας. Τα ανευρύσματα αορτής μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στην αορτή και μπορεί να έχουν σχήμα σαν αδράχτι (ατρακτοειδή) ή σαν σάκκο (σακκοειδή).
Τι περιλαμβάνουν τα ανευρίσματα αορτής;
Τα ανευρύσματα αορτής περιλαμβάνουν:
Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
Είναι το ανεύρυσμα πουσυμβαίνει κατά μήκος του τμήματος της αορτής που διέρχεται από την κοιλιά.
Ανεύρυσμα θωρακικής αορτής
Είναι το ανεύρυσμα που εμφανίζεται κατά μήκος του τμήματος της αορτής που διέρχεται από την κοιλότητα του θώρακα.
Ανεύρισμα κοιλιακής και θωρακικής αορτής
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα άτομο μπορεί να έχει ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής και θωρακικής αορτής.
Η ύπαρξη ανευρύσματος αορτής αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαχωρισμού ή ρήξης της αορτής. Ο αορτικός διαχωρισμός εμφανίζεται όταν αναπτύσσεται ένα σχίσιμο στον έσω χιτώνα του τοιχώματος της αορτής. Αυτό προκαλεί το διαχωρισμό ενός ή περισσοτέρων από τα στρώματα του τοιχώματος της αορτής, πράγμα που τελικά αποδυναμώνει το τοίχωμα της.
Επειδή η αορτή είναι ο κύριος προμηθευτής αίματος για όλο το σώμα, η ρήξη του ανευρύσματος μπορεί να προκαλέσει απειλητική για τη ζωή αιμορραγία
Ανάλογα με το μέγεθος, το ρυθμό αύξησης του ανευρύσματος και τις επιπλοκές, η θεραπεία μπορεί να διαφέρει από την προσεκτική παρακολούθηση μέχρι την επείγουσα χειρουργική επέμβαση.
Ανεύρισμα αορτής και θεραπευτική αγωγή
Η θεραπεία του ανευρύσματος εξαρτάται από το μέγεθος του. Εάν είναι λιγότερο από 5 εκατοστά, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή πρώτα. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται παρακολούθηση κάθε 6 μήνες για να διαπιστωθεί εάν το ανεύρυσμα αναπτύσσεται ή όχι.
Ανεύρισμα αορτής και χειρουργική επέμβαση
Αν το ανεύρυσμα σας συνεχίζει να αναπτύσσεται και έχετε συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος ή στην πλάτη, ο γιατρός σας μπορεί να αποφασίσει ότι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της διόγκωσης είναι η καλύτερη επιλογή. Ανάλογα με τη γενική υγεία σας και τη θέση του ανευρύσματος θα γίνει είτε ανοιχτή εγχείρηση, είτε ενδαγγειακή αποκατάσταση (λιγότερο επεμβατική διαδικασία) και σε ένα μήνα έως 6 εβδομάδες θα μπορείτε να συνεχίσετε τις κανονικές σας δραστηριότητες.
Συμπτώματα και επιπλοκές
Τα ανευρύσματα συχνά αναπτύσσονται αργά και συνήθως χωρίς συμπτώματα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ανίχνευσή τους. Μερικά παραμένουν μικρά ενώ άλλα μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου. Η πρόβλεψη για το πόσο γρήγορα μπορεί να μεγεθυνθεί ένα ανεύρυσμα είναι δύσκολη.
Καθώς το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής διευρύνεται, μερικοί άνθρωποι μπορεί να νιώσουν:
- Ένα αίσθημα παλμών κοντά στον ομφαλό
- Βαθύ, σταθερό πόνο στην κοιλιά ή στο πλάι της κοιλιάς
- Πόνο στην πλάτη
Ένα αυξανόμενο σε μέγεθος ανεύρυσμα με πιθανότητα ρήξης ή ένα ραγέν ανεύρυσμα εμφανίζεται με:
- Αιφνίδιο πόνο (συνεχή ή κωλικοειδή) στην οσφυική χώρα ή στη κοιλιά που μπορεί να ακτινοβολεί στους γλουτούς, στις βουβωνικές χώρες ή στο όσχεο ή/και
- Λιποθυμικό επεισόδιο-υπόταση-ταχυκαρδία
Είναι αυτονόητο ότι σε αυτές τις περιπτώσεις ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο κοντινότερο νοσοκομείο για να χειρουργηθεί, διότι κινδυνεύει η ζωή του.
Όταν το ανεύρυσμα αφορά τη θωρακική αορτή τα συμπτώματα εντοπίζονται στο θώρακα και στη περίπτωση διαχωρισμού της αορτής είναι πολύ έντονα (αιφνίδιος και πολύ έντονος πόνος, μέγιστης έντασης στην έναρξη, διαξιφιστικός, που εντοπίζεται είτε στην πρόσθια θωρακική χώρα είτε στην πλάτη και συχνά έχει μεταναστευτικό χαρακτήρα καθώς επεκτείνεται ο διαχωρισμός). Ο ασθενής πρέπει να οδηγηθεί το γρηγορότερο στο νοσοκομείο.
Εκτός από τη ρήξη ή τον διαχωρισμό της αορτής, άλλες επιπλοκές των ανευρυσμάτων της αορτής είναι:
- Τα θρομβοεμβολικά επεισόδια και
- Η πίεση των παρακείμενων οργάνων
Μπορούμε να προλάβουμε τις επιπλοκές;
Επειδή το ανδρικό φύλο και το κάπνισμα αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ανευρύσματος κοιλιακής αορτής, οι άνδρες ηλικίας άνω των 65 ετών θα πρέπει να υποβληθούν σε εξέταση για ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (υπερηχογράφημα κοιλιάς).
Καλό είναι, εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ανευρύσματος, οι συγγενείς πρώτου βαθμού ηλικίας 60 ετών και άνω να κάνουν ένα υπερηχογράφημα κοιλιάς.
Σχετικά με τις γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών που καπνίζουν ή κάπνιζαν στο παρελθόν, δεν είναι σίγουρο ότι θα επωφελούνταν από την ανίχνευση ανευρύσματος κοιλιακής αορτής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο έλεγχος συστείνεται ανάλογα και με τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου.
Τα περισσότερα ανευρύσματα αορτής εμφανίζονται στο τμήμα της αορτής που βρίσκεται στην κοιλιά. Αν και η ακριβής αιτία ανευρύσματος κοιλιακής αορτής είναι άγνωστη, διάφοροι παράγοντες που μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, είναι τα εξής:
Κάπνισμα
Το κάπνισμα τσιγάρων και άλλες μορφές χρήσης καπνού φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο αορτικού ανευρύσματος. Το κάπνισμα μπορεί να βλάψει την αορτή και να αποδυναμώσει το τοίχωμα της.
Αθηρωμάτωση των αρτηριών
Η αθηρωμάτωση εμφανίζεται όταν λίπος εγκαθίσταται στο τοίχωμα της αορτής. Αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ανευρύσματος. Όπως είναι γνωστό, έκτος απ΄την κληρονομικότητα και το ανδρικό φύλο, παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση αθηρωμάτωσης είναι το κάπνισμα, η δυσλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία και η έλλειψη συστηματικής άσκησης.
Αρτηριακή υπέρταση
Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανευρύσματος της αορτής καθώς μπορεί να προκαλέσει βλάβη και να αποδυναμώσει τα τοιχώματα της αορτής
Ασθένειες των αιμοφόρων αγγείων (αγγειίτιδες)
Τα ανευρύσματα κοιλιακής αορτής μπορούν να προκληθούν από ασθένειες που προκαλούν φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων.
Λοίμωξη στην αορτή
Οι λοιμώξεις, όπως μια βακτηριακή ή μυκητιασική λοίμωξη, σπανίως, μπορεί να προκαλέσουν ανευρύσματα κοιλιακής αορτής.
Τραύμα
Το τραύμα, όπως είναι το ατύχημα με το αυτοκίνητο, μπορεί να προκαλέσει ανευρύσματα αορτής.
Κληρονομικότητα
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ανευρύσματα της αορτής είναι κληρονομικά.
Άλλα ανευρύσματα
Οι άνθρωποι που έχουν ανεύρυσμα σε άλλο μεγάλο αιμοφόρο αγγείο μπορεί να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης ανευρύσματος αορτής.
Συγγενείς παθήσεις της αορτικής βαλβίδας-αορτής
Τα άτομα που γεννιούνται με δίπτυχη αορτική βαλβίδα η/και με στένωση του ισθμού της αορτής έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν ανεύρυσμα η/και διαχωρισμό αορτής.
Συνδρομο Marfan
Πρόκειται για μια κληρονομική διαταραχή του συνδετικού ιστού που προσβάλλει κυρίως το σκελετό, τα μάτια, τη καρδιά και την αορτή.
Υπάρχει διατροφή για πρόληψη;
Σύμφωνα με τη μελέτη MDCS (Malmö Diet and Cancer Study) που έγινε στη Σουηδία, φάνηκε ότι απο τον πλυθησμό που παρακολουθήθηκε για 20 χρόνια, τα άτομα με υψηλότερη ποιότητα διατροφής δεν είχαν μειωμένο κίνδυνο να εμφανίσουν ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Ωστόσο, παρατηρήθηκε τάση μειωμένου κινδύνου μεταξύ των ατόμων που ακολουθούν τις συστάσεις για τα οπωροκηπευτικά.
Η υψηλότερη ομάδα πρόσληψης φρούτων συσχετίστηκε με 33% μειωμένο κίνδυνο και η αντίστοιχη ομάδα για την πρόσληψη λαχανικών συσχετίστηκε με 40% μειωμένο κίνδυνο
Αναφέρεται ότι τα άτομα που καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά είναι πιθανόν να έχουν γενικά έναν πιο υγιειινό τρόπο ζωής, κάτι που δεν έχει ληφθεί υπόψιν στις αναλύσεις.
Ο ρόλος των αντιοξειδωτικών και η ικανότητά τους να μειώνουν το οξειδωτικό στρες στο αορτικό τοίχωμα είναι μια εύλογη θεωρία που έχει προταθεί ως προστατευτικός παράγοντας των φρούτων και των λαχανικών στην παθογένεια ανευρύσματος κοιλιακής αορτής, αλλά είναι κάτι που χρειάζεται περισσότερη έρευνα.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Όπως είναι γνωστό, μια κακή διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένα και trans λιπαρά και νάτριο μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή αρτηριακή πίεση και χοληστερόλη, αρτηριοσκλήρωση και παχυσαρκία, που, όπως προείπαμε, είναι παράγοντες κινδύνου για το ανεύρισμα αορτής.
Τα καλά νέα είναι ότι μπορείτε να τροποποιήσετε τις διατροφικές σας συνήθειες και με αυτόν τον τρόπο να αντισταθμίσετε τον κίνδυνο. Ακολουθούν κάποιες ιδέες για αλλαγή:
- Επιλέξτε φρέσκα τρόφιμα όπως είναι τα φρούτα αντί για επεξεργασμένα και συσκευασμένα σνακ.
- Περιορίστε τα αλλαντικά, τα λιπαρά κρέατα και απομακρύνετε τα ορατά λίπη.
- Προτιμήστε γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Αποφύγετε τόσο τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα όσο και αυτά με 0% λιπαρά.
- Καταναλώστε προιόντα ολικής άλεσης και σύνθετους υδατάνθρακες και όχι τους εξευγενισμένους, λευκούς υδατάνθρακες, όπως το λευκό ρύζι και ψωμί.
- Προτιμήστε τα λιπαρά από ξηρούς καρπούς και ελαιόλαδο αντί για βούτυρο.
- Αποφύγετε τα προϊόντα με προσθήκη ζάχαρης, όπως οι συσκευασμένοι χυμοί.
Βάλτε μέτρο στις εξόδους σας για φαγητό, καθώς δεν γνωρίζετε με ακρίβεια τα υλικά που χρησιμοποιούνται και τις συνθήκες συντήρησης και μαγειρέματος των τροφίμων.
1. Αρτηριακή πίεση
Η υπέρταση αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ανευρύσματα. Το Νοέμβριο του 2017 η American Heart Association (AHA), το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (ACC) και εννέα άλλες οργανώσεις υγείας μείωσαν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διάγνωση της υπέρτασης από 130/80 σε 120/80 mm Hg. Με τις νέες παραμέτρους, περίπου το 46% των Αμερικανών θεωρείται ότι έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση.
Αν θέλετε να μειώσετε την αρτηριακή σας πίεση, δοκιμάστε τη δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), την οποία συνιστούν τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) για την τόνωση της καρδιαγγειακής υγείας
Η δίαιτα DASH εκτός από τη μείωση της υπέρτασης μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση της LDL (κακής) χοληστερόλης αλλά και στον έλεγχο του βάρους. Η συγκεκριμένη διατροφή επικεντρώνεται σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, ψάρια, πουλερικά, φασόλια, καρύδια και φυτικά έλαια. Επίσης, προτείνει περιορισμό του νατρίου μεταξύ 1.500 και 2.300 χιλιοστογράμμων την ημέρα, δηλαδή, όσο περιέχεται σε ένα κουταλάκι του γλυκού επιτραπέζιο αλάτι.
Ελέγξτε την αρτηριακή σας πίεση εύκολα με ένα πιεσόμετρο και κάντε αλλαγές στον τρόπο ζωής για να τη διαχειριστείτε σωστά. Η AHA συνιστά στους άνδρες που καταναλώνουν αλκοόλ να το περιορίζουν σε μια με δύο μερίδες και στις γυναίκες στη μια μερίδα ημερισίως.
Αν ο γιατρός σας έχει προτείνει φαρμακευτική αγωγή για τον έλεγχο της πίεσης βεβαιωθείτε ότι την ακολουθείτε πιστά και συμβουλευτείτε τον για να ενημερωθείτε για ότι σας απασχολεί.
2. Υψηλή χοληστερόλη
Η χοληστερόλη είναι μια απαραίτητη ουσία για τα κύτταρα. Ωστόσο, η υψηλή χοληστερόλη, η οποία ορίζεται ως επίπεδο πάνω από 200 mg / dL, μπορεί να οδηγήσει σε σκλήρυνση των αρτηριών. Τα άτομα που αναπτύσσουν ανευρύσματα κοιλιακής αορτής, για παράδειγμα, συχνά έχουν υψηλή χοληστερόλη, αλλά είναι ασαφές αν τα ανεύρυσμα προκαλούνται εξ’ ολοκλήρου από την υψηλή χοληστερόλη ή από κοινούς παράγοντες κινδύνου.
Τροποποιήστε τη διατροφή σας για να μειώσετε την LDL (κακή) χοληστερόλη και να αυξήσετε την HDL (καλή) χοληστερόλη. Προσπαθήστε να περιορίστε τα κορεσμένα και trans λιπαρά, και καταναλώστε περισσότερα τρόφιμα πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Αυτές οι αλλαγές συμβάλλουν επίσης και στη μείωση των τριγλυκεριδίων.
Τρόφιμα πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι:
- Λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, το σκουμπρί, η ρέγγα, η πέστροφα και οι σαρδέλες
- Ξηροί καρποί και σπόροι, όπως τα καρύδια, ο λιναρόσπορος και οι σπόροι chia
- Φυτικά έλαια, όπως το ελαιόλαδο και το λινέλαιο
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως τα αυγά, το γιαούρτι και το γάλα
- Αγριο ρύζι
Είναι γεγονός ότι τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε διαλυτές φυτικές ίνες δεσμεύουν τη χοληστερόλη και δεν της επιτρέπουν να απορροφηθεί. Επομένως, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της κακής χοληστερόλης.
Τρόφιμα πλούσια σε διαλυτές ίνες είναι:
- Λαχανικά
- Όσπρια
- Αρακάς
- Πίτουρο βρώμης
- Σπόροι και ξηροί καρποί
Αν ο γιατρός σας έχει προτείνει φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση της χοληστερόλης, ακολουθήστε τις οδηγίες του ενώ παράλληλα κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας.
3. Φυσική δραστηριότητα
Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τα τριγλυκερίδια, να αυξήσει την καλή χοληστερόλη και, σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή, να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος.
Οι συστάσεις προτείνουν 150 λεπτά μέτριας έντασης αερόβια άσκηση, όπως πεζοπορία ή ποδηλασία σε επίπεδο δρόμο ή 75 λεπτά έντονη αερόβια άσκηση, όπως κολύμβηση, κάθε εβδομάδα. Εκτός από τις αερόβιες δραστηριότητες δοκιμάστε και τις ασκήσεις αντοχής που στοχεύουν στη μυϊκή ενδυνάμωση. Όσο περισσότερη άσκηση, τόσο το καλύτερο!
Αν έχετε διαγνωστεί με ανεύρυσμα, ο γιατρός θα σας προτείνει να αποφύγετε την έντονη άσκηση. Ωστόσο, φαίνεται ότι μια δραστηριότητα ήπιας έντασης, όπως το περπάτημα, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του ανευρύσματος. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε από την AHA, άτομα που είχαν ανεύρυσμα μικρής κοιλιακής αορτής και συμμετείχαν σε πρόγραμμα άσκησης μείωσαν τον κίνδυνο διεύρυνσης των ανευρυσμάτων τους και ήταν λιγότερο πιθανό να χρειαστούν χειρουργική επέμβαση, σε σύγκριση με όσους δεν ακολούθησαν το πρόγραμμα.
4. Μειώσετε και διαχειριστείτε σωστά το άγχος
Η σχέση μεταξύ άγχους και υψηλής αρτηριακής πίεσης είναι ασαφής ωστόσο ξέρουμε ότι όταν βρισκόμαστε υπό άγχος, το σώμα εκκρίνει αδρεναλίνη, μια ορμόνη που αναγκάζει την αναπνοή, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση να αυξηθούν.
Είναι σημαντικό να αποφεύγετε τις καταστάσεις μεγάλης πίεσης και έντονων συναισθημάτων, επειδή μπορεί να προκαλέσουν ρήξη ανευρύσματος. Μπορεί οι καθημερινοί παράγοντες άγχους να είναι αναπόφευκτοι, η διαχείριση και αντιμετώπιση τους όμως είναι στο χέρι μας.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μειώσετε το άγχος. Μερικές ιδέες είναι:
- Ασκηθείτε
- Δοκιμάστε τον διαλογισμό
- Διαχειριστείτε σωστά το χρόνο σας
- Πάρτε βαθιά αναπνοή και χαλαρώστε προοδευτικά
- Ξεκουραστείτε και φροντίστε τον εαυτό σας
- Περάστε χρόνο με οικογένεια και φίλους
- Ξεκινήστε ένα χόμπι
- Πείτε “όχι” σε κάτι που δεν μπορείτε να διαχειριστείτε
5. Σταματήστε το κάπνισμα
Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το σχηματισμό και τη ρήξη αορτικού ανευρύσματος και η διακοπή του μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μείωση του κινδύνου.
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Arteriosclerosis, Thrombosis και Vascular Biology, οι καπνιστές ηλικίας άνω των 45 ετών είχαν περίπου 1 στις 9 πιθανότητες ανάπτυξης ανευρύσματος κοιλιακής αορτής στη διάρκεια της ζωής τους. Όσοι σταμάτησαν το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της μελέτης, μείωσαν τον κίνδυνο κατά 29% σε σύγκριση με αυτούς που συνέχισαν να καπνίζουν.
Δεν είναι εύκολο να διακόψεις μια εθιστική συνήθεια. Στην αγορά υπάρχουν προϊόντα διακοπής του καπνίσματος, όπως οι τσίχλες νικοτίνης, τα οποία μπορείτε να δοκιμάσετε. Μην ξεχνάτε ότι ο παθητικός καπνός μπορεί να προκαλέσει την ίδια ζημιά στα αιμοφόρα αγγεία σας.
Συμπερασματικά
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το ανεύρυσμα της αορτής είναι μια δυνητικά πολύ επικίνδυνη πάθηση, η οποία αν διαγνωστεί έγκαιρα μπορεί να θεραπευτεί, όταν χρειάζεται, με το κατάλληλο χειρουργείο, πριν απειλήσει τη ζωή του ασθενούς. Επειδή στα αρχικά στάδια ο ασθενής δεν έχει ενοχλήσεις πρέπει να γίνεται προληπτικός έλεγχος (στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω) και φυσικά να τροποποιούνται όλοι οι παράγοντες κινδύνου (σωστή φαρμακευτική αγωγή, διακοπή του καπνίσματος, έλεγχος άγχους, συστηματική άσκηση, σωστή διατροφή) που μπορεί να προλάβουν την εμφάνιση ή/και να αποτρέψουν επιδείνωση αυτής της επικίνδυνης πάθησης.
Αν και τα ανευρύσματα μπορεί να συμβούν χωρίς προειδοποίηση, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα. Εάν αισθανθείτε ξαφνικά έντονο πόνο στο στήθος, στην πλάτη, στο λαιμό ή στο στομάχι ή ανεξήγητα συμπτώματα, μην το αγνοήσετε. Καλέστε το γιατρό σας ή πηγαίνετε στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Συμβουλευτείτε πάντα το γιατρό σας και έναν πτυχιούχο Διαιτολόγο Διατροφολόγο για να βελτιώσετε τον τρόπο ζωής σας και, επομένως, την υγεία σας.
Υγεία
Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης
Τα Curves προτείνουν:
Πώς να ξεκινήσετε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης
Όταν πρόκειται να κάνετε ένα πρόγραμμα άσκησης να δουλέψει για εσάς, το κλειδί είναι η συνέπεια.
Πρέπει να επιλέξετε μια ρουτίνα γυμναστικής και ένα πρόγραμμα που μπορείτε να τηρήσετε
μακροπρόθεσμα. Θα χρειαστεί να κάνετε αλλαγές στον τρέχοντα τρόπο ζωής σας για να διασφαλίσετε ότι θα παραμείνετε συνεπείς στην άσκηση και το πρόγραμμα υγιεινής διατροφής σας. Αλλαγές σαν αυτές μπορεί να φαίνονται τρομακτικές—ειδικά αν είστε πολυάσχολη μητέρα με ήδη σφιχτό πρόγραμμα. Όμως, τα αποτελέσματα θα αξίζουν τον κόπο. Υπάρχουν τόσα πολλά σωματικά και ψυχικά οφέλη από την άσκηση που θα αρχίσετε να τα παρατηρείτε σχεδόν αμέσως. Με τα οφέλη της άσκησης κατά νου, εδώ είναι μερικοί τρόποι για να ενσωματώσετε μια νέα προπόνηση για ολόκληρο του σώμα στην εβδομαδιαία ρουτίνα σας.
Προγραμματίστε το ημερολόγιό σας
Κλείστε ραντεβού με τον εαυτό σας για να ολοκληρώσετε τη νέα σας ρουτίνα άσκησης και τις
προπονήσεις τουλάχιστον μία εβδομάδα νωρίτερα. Κλείνοντας τον εαυτό σας για 30 λεπτά προπόνησης
ολόκληρου του σώματος (σαν να είχατε ένα ραντεβού που δεν μπορείτε να ακυρώσετε) θα σας βοηθήσει να κάνετε αυτή τη νέα ρουτίνα συνήθεια γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που τα Curves είναι ιδανικά για πολυάσχολες γυναίκες – οι προπονήσεις μας για ολόκληρο το σώμα διαρκούν μόλις 30 λεπτά και γυμνάζουν όλες τις κύριες μυϊκές ομάδες. Βρείτε ένα Curves κοντά στο σπίτι ή τη δουλειά σας για να κάνετε τις προπονήσεις πιο βολικές για εσάς.
Αποκτήστε τον κατάλληλο εξοπλισμό
Όταν ξεκινάτε ένα νέο πρόγραμμα άσκησης, είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι δεν δημιουργείτε
συνθήκες για τραυματισμούς και πόνο. Ακόμα και απλά πράγματα όπως το να φοράτε το λάθος είδος
αθλητικών παπουτσιών ή να επιλέγετε ρούχα που είναι πολύ στενά μπορεί να κάνουν δύσκολη την
προπόνηση και να σας εμποδίσουν να απολαύσετε τα οφέλη της άσκησης. Για να προστατευτείτε,
αφιερώστε χρόνο για να αγοράσετε τα σωστά είδη παπουτσιών, αθλητικών ρούχων και οποιωνδήποτε
αξεσουάρ χρειάζεστε για να κάνετε την προπόνηση ολόκληρου του σώματος με καλή υποστήριξη και
σωστή τεχνική.
Θέστε ρεαλιστικούς στόχους
Να είστε ρεαλίστριες σχετικά με το πόσο βάρος θέλετε να χάσετε, τι νούμερο ρούχα θέλετε να φοράτε ή
το επίπεδο ενέργειας που θέλετε να έχετε με αυτή τη νέα ρουτίνα προπόνησης ολόκληρου του σώματος. Ξεκινήστε αργά και παρακολουθήστε τα αποτελέσματά σας. Εάν νομίζετε ότι μπορείτε να πιέσετε περισσότερο τον εαυτό σας μετά από μερικές εβδομάδες, αυξήστε την ένταση της προπόνησης και συνεχίστε να γυμνάζεστε σύμφωνα με το πρόγραμμά σας. Η θέσπιση στόχων που είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα μπορεί να είναι απογοητευτική, οπότε θέστε μικρούς, εφικτούς στόχους και
προχωρήστε από εκεί.
Προγραμματίστε ημέρα ξεκούρασης
Αποφύγετε την εξάντληση από την προπόνηση όταν ξεκινάτε μια νέα προπόνηση ολόκληρου του
σώματος δίνοντας στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για ξεκούραση. Αν το σώμα και το μυαλό σας δεν έχουν
την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να ανακάμψουν από τη νέα ρουτίνα, όχι μόνο δεν θα αποκομίσετε τα
μέγιστα σωματικά και ψυχικά οφέλη της άσκησης, αλλά μπορεί να τραυματιστείτε. Αναγνωρίστε τα όριά
σας και προγραμματίστε το να γυμνάζεστε μόνο 3 μέρες την εβδομάδα αν μόλις ξεκινάτε. Αν είστε ήδη
πολύ δραστήριες, προγραμματίστε τουλάχιστον μία ολόκληρη ημέρα ξεκούρασης ώστε το σώμα σας να
μπορέσει να αναρρώσει.
Ακολουθήστε ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής
Φροντίστε να τρώτε μια ποικιλία υγιεινών, ενεργειακών τροφών που υποστηρίζουν τη ρουτίνα
προπόνησής σας. Η μείωση υπερβολικών θερμίδων μπορεί να είναι επικίνδυνη και ίσως εμποδίσει να
αποκομίσετε τα μέγιστα από τις προπονήσεις ολόκληρου του σώματος. Σκεφτείτε να ρωτήσετε τον
προπονητή σας για το Πρόγραμμα Διατροφής Curves για να βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας υποστηρίζει τους νέους στόχους σας. Η προπόνηση γυναικών στα Curves είναι βολική, συνδυάζοντας ενδυνάμωση, καρδιοαναπνευστική άσκηση και διατάσεις – όλα μέσα σε μόλις 30 λεπτά – για να ενδυναμώσει ολόκληρο το σώμα σας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Curves και τις ολοκληρωμένες προπονήσεις που παρέχει ο Κύκλος των Curves επισκεφθείτε το Γιατί Curves .
Υγεία
Όλη η αλήθεια για τα ωάρια : Μύθοι και πραγματικότητα
Ο Γιάννης Πράπας, MD-PhD, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας ΑΠΘ, μας εξηγεί πώς το μεγαλύτερο κύτταρο στο σώμα μας και το μόνο που μπορεί να γίνει ορατό χωρίς μικροσκόπιο , το ωάριο, είναι απαραίτητο για την αρχή μιας νέας ζωής.
Το ωάριο είναι ένα από τα πολυτιμότερα κύτταρα του γυναικείου οργανισμού και
βρίσκεται στην ωοθήκη από τη στιγμή της δημιουργίας του, κατά την εμβρυική ζωή
της γυναίκας, μέχρι την ημέρα της ωοθυλακιορρηξίας ή της ατρησίας (καταστροφής)
του. Δυστυχώς, οι γνώσεις των γυναικών για τις ωοθήκες τους και τα ωάρια ιστορικά
ήταν και παραμένουν περιορισμένες και προέρχονταν από τις προφορικές συζητήσεις
με τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, δεδομένου ότι το μάθημα της σεξουαλικής
διαπαιδαγώγησης ήταν ταμπού και απουσίαζε παντελώς από τη διδακτέα ύλη του
σχολείου.
Η δημιουργία των ωαρίων
Τα ωάρια στις γυναίκες δημιουργούνται όταν είναι στην κοιλιά της μητέρας τους (3ος
-7ος μήνας κύησης). Την περίοδο αυτή δημιουργούνται 5-7 εκατομμύρια ωάρια. Στη
συνέχεια, ο οργανισμός σταδιακά απορρίπτει αυτά που δε θεωρεί καλής ποιότητας,
ώστε την ημέρα της γέννησής τους οι γυναίκες να έχουν στις ωοθήκες (θήκες αυγών)
τους περίπου 1 εκατομμύριο ωάρια. Έκτοτε, και σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, οι
γυναίκες δεν μπορούν να δημιουργήσουν καινούρια ωάρια, ενώ σταθερά
καταναλώνουν κάθε μήνα περίπου 1.000. Από αυτά τα 1.000 ωάρια, στη διάρκεια της
αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να ωριμάσουν και να δώσουν εγκυμοσύνη μόνο 1-2
σε κάθε κύκλο. Όλα τα υπόλοιπα υφίστανται ατρησία και εκφυλίζονται. Η διαδικασία
αυτή είναι μη αναστρέψιμη και γενετικά προκαθορισμένη από γονίδιο που βρίσκεται
στο χρωμόσωμα Χ. Έτσι, την ημέρα της εμμηναρχής (όταν αρχίζει η περίοδος) στις
ωοθήκες των γυναικών έχουν μείνει περίπου 450 χιλιάδες ωάρια τα οποία θα
καταναλωθούν σε 450 εμμηνορρυσιακούς κύκλους. Η μόνη περίοδος που εικάζεται
ότι δεν καταναλώνονται μαζικά ωάρια είναι η περίοδος της εγκυμοσύνης. Από τα
παραπάνω δεδομένα γίνεται αντιληπτό, ότι η αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας
διαρκεί μέχρι τα 43 χρόνια της, ενώ για κάθε προηγηθείσα τελειόμηνη κύηση κερδίζει
έναν επιπλέον χρόνο γονιμότητας. Έτσι, στο βιβλίο Guiness αναφέρεται μία Ινδιάνα
που έμεινε έγκυος στην ηλικία των 64 χρόνων, πλην, όμως, είχε ήδη γεννήσει 29
παιδιά. Ωάρια στην ωοθήκη (1.000-2.000) μπορεί να υπάρχουν και στη διάρκεια της
εμμηνόπαυσης, όμως δεν είναι λειτουργικά, είναι κακής ποιότητας και δεν απαντούν
στις ορμόνες.
Υπάρχει πάντα δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης
Το ωάριο είναι από τα μεγαλύτερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού,
δημιουργείται στην εμβρυική ηλικία και αποθηκεύεται στην ωοθήκη σε άωρη μορφή
μέχρι τη στιγμή της έναρξης ωρίμανσης και κατανάλωσης που καθορίζεται από τις
ορμόνες του εγκεφάλου. Η δημιουργία όλων των ωαρίων πριν από τη γέννηση και η
αποθήκευσή τους στην ωοθήκη προσφέρουν το πλεονέκτημα πως οτιδήποτε συμβεί
στη ζωή της γυναίκας (ασθένειες, φυσικά φαινόμενα κ.λπ.), πλην χειρουργικής
επέμβασης, τα ωάρια δεν επηρεάζονται και υπάρχει δυνατότητα θεραπευτικής υποβοήθησης σε περίπτωση προβλήματος. Αντίθετα, το μειονέκτημα είναι ότι όταν
αυτά καταναλωθούν, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα δημιουργίας νέων.
Πότε αρχίζει να μειώνεται η ποιότητα των ωαρίων
Αναμφισβήτητα, η ηλικία δείχνει την ποιότητα των ωαρίων. Όσο μεγαλύτερη η
ηλικία τόσο αυξάνει το ποσοστό κακής ποιότητας των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι, εάν μία ωοθήκη έχει 100 ωάρια και η
ηλικία της γυναίκας είναι 27 ετών (pick γονιμότητας), τότε θεωρούμε ότι τα 70 από
αυτά (δηλαδή το 70%) είναι καλής ποιότητας. Αντίθετα, στα 100 ωάρια γυναίκας
ηλικίας 40 ετών, το ποσοστό καλής ποιότητας πέφτει στο 20%-30%. Η ποσοστιαία
πτώση της ποιότητας των ωαρίων αρχίζει ελαφρά από την ηλικία των 30 χρόνων,
επιδεινώνεται μετά τα 35 και είναι απότομη μετά τα 40.
Που οφείλεται η μείωση της ποιότητας των ωαρίων
«Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες γι’ αυτό» εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-
γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας, MD-PhD και συνεχίζει: Η πρώτη θεωρεί ότι τα
προβληματικά ωάρια είναι από τη γέννησή τους προβληματικά, ωριμάζουν πιο
δύσκολα, γενετικά είναι αμφίβολης ικανότητας (αποβολές) και ο οργανισμός δεν τα
χρησιμοποιεί, επειδή αρχικά προτιμά τα καλής ποιότητας, τα οποία ωριμάζουν πιο
εύκολα, με μικρότερες δόσεις ορμονών και είναι γενετικά ασφαλή. Η άλλη άποψη
αφορά στο ότι με την πάροδο του χρόνου ο μεταβολισμός των κυττάρων που θρέφουν
τα ωάρια (κοκκώδη κύτταρα, κύτταρα διαφανούς ζώνης κ.λπ.) αλλοιώνεται αρνητικά
και σε συνδυασμό με τις επίκτητες μεταλλάξεις που συμβαίνουν de facto στη ζωή του
ανθρώπου οδηγεί στην πτώση της ποιότητα των ωαρίων.»
Οι παράγοντες μέτρησης
Ο κανόνας της διερεύνησης θεωρεί ότι η ορμόνη AMH (Antimullerian Hormone),
που ελέγχεται στο αίμα μας, δείχνει την ποσότητα των ωαρίων που υπάρχουν στις
ωοθήκες, ενώ η ηλικία της γυναίκας μας δείχνει την ποιότητά τους
Οι κανόνες της γονιμότητας
Χρονικά η πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από την ημέρα της
ωοθυλακιορρηξίας και τη συνύπαρξη σπερματοζωαρίων εντός των σαλπίγγων. Το
ωάριο από τη στιγμή της ωοθυλακιορρηξίας και την είσοδό του στη σάλπιγγα είναι
διαθέσιμο προς γονιμοποίηση από το σπερματοζωάριο. Η διαθεσιμότητα αυτή
διαρκεί περίπου 6-8 ώρες και στη συνέχεια κλείνει τις πύλες εισόδου. Αντίθετα, το
σπερματοζωάριο διατηρεί τη γονιμοποιητική του ικανότητα μέχρι 96 ώρες. Κατά
συνέπεια, όπως και στη ζωή, το σπερματοζωάριο είναι αυτό που περιμένει για πολλές
ώρες σε “επιφυλακή’’, ώστε να διεισδύσει εντός του ωαρίου. Έτσι, σε όλες τις
μεθόδους γονιμοποίησης (σεξουαλική επαφή, σπερματέγχυση, εξωσωματική
γονιμοποίηση) το 6ωρο διαθεσιμότητας του ωαρίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο κανόνας της συχνότητας σεξουαλικών επαφών για
την επίτευξη εγκυμοσύνης είναι από τη 10η έως την 20ή ημέρα του κύκλου, μία
επαφή ανά τριήμερο. Με τον τρόπο αυτόν, είμαστε σίγουροι ότι όταν εμφανιστεί η
διαθεσιμότητα του ωαρίου, θα υπάρχουν κινητά σπερματοζωάρια στη σάλπιγγα ικανά να
γονιμοποιήσουν το πιθανά καλό ωάριο.
Σε ποια ηλικία πρέπει να καταψύχονται τα ωάρια;
Η κατάψυξη ωαρίων θεωρείται πλέον επέμβαση ρουτίνας, ενώ η κατάψυξη
ωοθηκικού ιστού είναι μέθοδος σε ερευνητική φάση. Βάσει της ελληνικής
νομοθεσίας η διατήρηση και χρήση των κατεψυγμένων ωαρίων επιτρέπεται μέχρι την
ηλικία των 54 χρόνων. Έτσι, με τη μέθοδο της κατάψυξης των ωαρίων υπάρχει η
δυνατότητα τεκνοποίησης μέχρι αυτή την ηλικία, δεδομένου ότι η δυνατότητα της
μήτρας να κυοφορήσει δεν επηρεάζεται από την ηλικία της γυναίκας.
Για την κατάψυξη των ωαρίων η καλύτερη περίοδος είναι η ηλικία κάτω των
35 ετών και η γυναίκα πρέπει να υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση για τη
λήψη τους. Τα ωάρια που συλλέγονται υποβάλλονται σε ειδική επεξεργασία
κατάψυξης, η οποία ονομάζεται υαλοποίηση (vitrification). Η μέθοδος αυτή που
άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα από τις αρχές του 2004, από την ομάδα του
Κέντρου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης IAKENTRO, έχει το προτέρημα ότι η
επιβίωση των καταψυχθέντων ωαρίων κατά την απόψυξη ξεπερνά το 96%, ενώ τα
ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα των φρέσκων
ωαρίων, μας εξηγεί ο καθηγητής μαιευτικής-γυναικολογίας ΑΠΘ Γιάννης Πράπας,
MD-PhD.
Αυξημένες οι πιθανότητες για επίτευξη της εγκυμοσύνης
Από τα στατιστικά μας, και αντίστοιχα άλλων μεγάλων κέντρων της Ευρώπης και
της Αμερικής, φαίνεται ότι μία γυναίκα μέχρι 35 ετών εάν συλλέξει με τη μέθοδο της
εξωσωματικής και καταψύξει 18-20 ωάρια, έχει πιθανότητες μελλοντικής επίτευξης
εγκυμοσύνης 75%-80%, που είναι αντίστοιχες με ό,τι συμβαίνει στη φύση. Ο αριθμός
αυτός των ωαρίων μπορεί να επιτευχθεί με μία προσπάθεια εξωσωματικής
γονιμοποίησης ή σε ορισμένες περιπτώσεις με δύο. Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα
για γυναίκες που κάνουν κατάψυξη σε ηλικίες μεγαλύτερες των 35 ετών, πλην όμως,
τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε όσες κάνουν κατάψυξη ωαρίων σε ηλικία
άνω των 40 ετών, λέει ο Καθηγητής.
Βάσει των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών των τελευταίων ετών, όσες δεν έχουν
αποκτήσει παιδί μέχρι την ηλικία των 32 ετών θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται
σοβαρά την κατάψυξη ωαρίων, ώστε να διατηρήσουν ακέραιες τις πιθανότητες
επίτευξης εγκυμοσύνης. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που Εταιρείες-κολοσσοί (Amazon
και Google) προσφέρουν ως bonus δωρεάν στις υπαλλήλους τους 2-3 κύκλους
εξωσωματικής γονιμοποίησης για κατάψυξη των ωαρίων τους.
Ιωάννης Πράπας Καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής ΑΠΘ
Ομορφιά
Πως να περιποιηθούμε το δέρμα μας μετά το καλοκαίρι; Δώστε στο δέρμα σας την υγρασία που του έχει λείψει για να το δείτε και πάλι ελαστικό και ζωντανό!
Το καλοκαίρι πέρασε και κρατάμε τις όμορφες αναμνήσεις των διακοπών. Ήρθε όμως η ώρα να διώξουμε τα σημάδια που άφησαν στο πρόσωπο μας η εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο, στις υψηλές θερινές θερμοκρασίες και το θαλασσινό νερό. Ενδεικτικά το δέρμα μας μπορεί να εμφανίσει σημάδια αφυδάτωσης, θαμπάδες , πανάδες ακόμα και ακμή σε ορισμένες περιπτώσεις.
Στην ξενοιασιά του καλοκαιριού συνηθίζουμε να παραλείπουμε την ρουτίνα περιποίησης μας και να μην δίνουμε την δέουσα προσοχή στο δέρμα μας. Έτσι με την επιστροφή θα πρέπει πρώτα να κάνουμε κάποια επιπρόσθετα στάδια περιποίησης , να επαναφέρουμε την επιδερμίδα μας και μετά να συνεχίσουμε με την ρουτίνα μας.
Θα πρέπει να δεχθούμε κάποιες θεραπείες περιποίησης σε ένα κέντρο αισθητικής, αλλά ταυτόχρονα να κάνουμε και σωστή χρήση καλλυντικών στο σπίτι, πάντα συνδυαστικά.
Το πιο σύνηθες είναι να χρειαστούμε ενυδάτωση. Η παρατεταμένη έκθεσή μας σε υψηλές θερμοκρασίες, στον ήλιο αλλά και στα μελτέμια του Αυγούστου, προκαλεί αφυδάτωση και θαμπάδες. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος θεραπειών που ενυδατώνουν βαθιά το δέρμα. Η μεσοθεραπεία και οι υπέρηχοι είναι οι πιο διαδεδομένες και πιο δραστικές.
Για πιο καλό αποτέλεσμα μια θεραπεία ενυδάτωσης θα μπορούσε να συνδυαστεί με βαθύ καθαρισμό ή με υδροδερμοαπόξεση, δερμοαπόξεση με διαμάντι κ.α. Η απολέπιση θα βοηθήσει να απομακρυνθούν οι ρύποι και τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας. Το δέρμα μας πρέπει να παραμένει πάντα καθαρό , να μπορεί να αναπνέει και να δεχθεί και πιο εύκολα τα συστατικά από όποια καλλυντικά προϊόντα κι αν εφαρμόσουμε.
Για τις πανάδες υπάρχουν πιο δραστικές θεραπείες όπως το φυτικό και τα peelings ΑΗΑs , ΒΗΑs. Η πιο βαθιά απολέπιση καταπολέμα τις λεπτές γραμμές και ρυτίδες, βοηθά και στην απομάκρυνση των πανάδων και δυσχρωμιών που αφήνει πίσω της η μελανίνη που παράγεται κατά την έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία.
Για την φροντίδα στο σπίτι θα πρέπει να επιλέξουμε μια δυνατή ενυδατική κρέμα ή ορό με υψηλή συγκέντρωση σε ενυδατικούς παράγοντες όπως το υαλουρονικό. Δώστε στο δέρμα σας την υγρασία που του έχει λείψει για να το δείτε και πάλι ελαστικό και ζωντανό.
Η γνωστή σε όλους μας για την αντιοξειδωτική της δράση βιταμίνη C είναι must για το φθινόπωρο, αφού θα βοηθήσει να διώξουμε τις πανάδες και την θαμπάδα από το πρόσωπο μας.
Τέλος η ρετινόλη, που συνήθως την διακόπτουμε τους καλοκαιρινούς μήνες, θα πρέπει να επιστρέψει στην βραδινή μας ρουτίνα. Θα βοηθήσει στην αναγέννηση των κυττάρων και την παραγωγή κολλαγόνου.
Παναγιώτα Μαθιουδάκη, Αισθητικός – Κοσμητολόγος
και Μαρία Νίκου , Αισθητικός – Κοσμητολόγος
Laserskin Solutions (Αθήνα, Τρίκαλα)
-
Videos
Πέγκυ Μουζάκη | 3 Βήματα που μπορείς να κάνεις όταν νιώθεις οτι είσαι έτοιμη/ος να “εκραγείς”!
-
Videos
Η ιστορία του BusinessWoman
-
Επίκαιρα Πρόσωπα
Οι startup που “μαγνητίζουν” | Στεφανία Φράρου
-
Επίκαιρα Πρόσωπα
Παναγιώτα Μαθιουδάκη | Ανακαλύπτοντας την ομορφιά…
-
Videos
Πέγκυ Μουζάκη | Επικοινωνία και Συγκρούσεις με Αποδοχή, Κατανόηση και Σεβασμό
-
Τουρισμός
Το Μέλλον του Τουρισμού
-
Videos
Πέγκυ Μουζάκη | 5 Αλήθειες για να επικοινωνήσουμε με κάποιον άνθρωπο
-
Επίκαιρα Πρόσωπα
Οι startup που “μαγνητίζουν” | Μαριλένα Πατέρα