Μπορούν υπό συγκεκριμένες συνθήκες να εξελιχθούν σε Δημόσιο Κίνδυνο ?
Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα του πανεπιστημίου Johns Hopkins η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση με ποσοστό 46% ανάμεσα στους ερωτηθέντες στη λίστα των χωρών με τα μεγαλύτερα ποσοστά ανθρώπων που θεωρούν ότι ο απολογισμός των θανάτων από τον κορωνοϊό παρουσιάζεται σκόπιμα ως πολύ μεγαλύτερος από την πραγματικότητα, με πρώτη στη λίστα των χωρών τη Νιγηρία και ποσοστό 59%, ενώ ακολουθούν η Νότια Αφρική, το Μεξικό και οι ΗΠΑ.
Σύμφωνα πάλι με την ίδια έρευνα στο ερώτημα αν πιστεύουν στο εμβόλιο κατά του κορωνοϊού, η Ελλάδα καταλαμβάνει την πέμπτη θέση με πρώτη τη Ν. Αφρική και ποσοστό 57% και ακολουθούν η Νιγηρία, το Μεξικό και η Σαουδική Αραβία.
Ο Covid-19 τροφοδότησε περισσότερες από 2.000 φήμες και θεωρίες συνωμοσίας… Οι επικρατέστερες εξ’ αυτών στη χώρα μας είναι ότι ο κορωνοϊός δεν υπάρχει, όλα είναι ψέματα… Οι φαρμακοβιομηχανίες βρήκαν πώς θα πουλήσουν περισσότερα εμβόλια και οι κυβερνήσεις βρήκαν έναν τρόπο να μας ελέγχουν, να παρακολουθούν τις κινήσεις μας, τις αγορές μας, το μυαλό μας… Στο εύλογο ωστόσο ερώτημα αφού είναι όλα ψέματα πως γίνεται χιλιάδες άνθρωποι να περιγράφουν δημοσίως την περιπέτεια της υγείας τους, η απάντησή τους είναι : τους πληρώνουν…
Η αλήθεια όμως αποτελεί πάντα μια λεπτομέρεια που ελάχιστα εμποδίζει τις θεωρίες συνωμοσίας να διατυπώνονται και να διαδίδονται, και η παρούσα κατάσταση φαίνεται ότι τις ευνοεί με έναν τρόπο που δεν έχουμε συναντήσει ξανά στο παρελθόν.
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τις φράσεις…. «Δεν βάζω μάσκα γιατί καταπατώνται τα συνταγματικά μου δικαιώματα». Το δικαίωμα να μπορεί να ζει βέβαια ο διπλανός του δεν είναι συνταγματικό δικαίωμα. «Δεν βάζω μάσκα γιατί δεν έχω τον ιό». Το πού το ξέρει, ένας Θεός ξέρει. Προφανώς δεν πιστεύει στην ύπαρξη ασυμπτωματικών… «Δεν βάζω μάσκα, γιατί μου κόβει την ανάσα και το οξυγόνο». Δεν ισχύει σύμφωνα με έρευνες… αν ήταν έτσι, οι μισοί χειρουργοί και όλο το προσωπικό στα νοσοκομεία έπρεπε να είχαν παραιτηθεί ήδη…
Θα μπορούσαμε και να γελάσουμε μ’ αυτές τις θεωρίες συνομωσίας και τις δοξασίες αν δεν είχαν δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις στο άτομο και στην κοινότητα όταν υποβαθμίζεται με αφέλεια η απειλή που αντιμετωπίζουμε υπό τον κίνδυνο να δοθεί προτεραιότητα σε αυτές και όχι στις κατευθυντήριες γραμμές βάσει τεκμηριωμένων στοιχείων.
Στο ερώτημα τι οδηγεί έναν άνθρωπο να πιστεύει ή να δημιουργεί θεωρίες συνωμοσίας αλλά και στην κατανόηση της κοινής γνώμης που συντάσσεται με αυτές τις θεωρίες και αν αυτή η πεποίθηση σχετίζεται με την ψυχική ασθένεια, είναι το αντικείμενο της νέας έρευνας από το Πανεπιστήμιο Victoria του Wellington.
Σύμφωνα με την ερευνήτρια Dr. Kumareswaran, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πιστεύουν σε, ή να δημιουργούν, θεωρίες συνωμοσίας για να προσπαθήσουν να βγάλουν νόημα από καταστάσεις όπου έχουν μικρό ή καθόλου έλεγχο.
Επίσης, βρήκε μέσα από την έρευνα ότι κάποιος που δημιουργεί θεωρίες συνωμοσίας είναι πιο πιθανό να έχει κάποια μορφή ψυχοπαθολογίας ή ψυχική ασθένεια, όπως η παρανοϊκή σκέψη, σε σύγκριση με εκείνους που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας αλλά δεν τις δημιουργούν ή τους ανθρώπους που δεν πιστεύουν σε αυτές καθόλου!
Ο Αμερικανός αναλυτής θεωριών συνομωσίας Don De Lillo, στο βιβλίο του Running Dog (1978), λέει πως όλες οι συνωμοσίες ξεκινούν από μια αίσθηση προσωπικής αυτο-καταπίεσης. Ένας αυτο-καταπιεζόμενος άνθρωπος έχει την αίσθηση πως η κοινωνία συνωμοτεί εναντίον του.
Διακατέχεται από μια γενική φοβία και μια έλλειψη εμπιστοσύνης για το περιβάλλον του, που τον οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη συνωμοσιοπαράνοια. Αυτή η φοβία βασίζεται μερικές φορές στην πίστη ότι ο κόσμος είναι γεμάτος «προγραμματισμένους» ανθρώπους, που έχουν υποστεί «πλύση εγκεφάλου», γεμάτος με ανθρώπινα αυτόματα ή με πρόσωπα που είναι ουσιαστικά αντικείμενα μαζικής παραγωγής. Ένα άλλο συνηθισμένο μοτίβο των συνωμοσιοπαρανοϊκών είναι η πεποίθηση πως «κάποιοι» τούς ελέγχουν ή τους καταδιώκουν.
Στην εποχή μας παρατηρείται ένα μοναδικό φαινόμενο, που πρέπει να υπογραμμισθεί ιδιαιτέρως: όσο αυξάνεται ο όγκος των πληροφοριών τόσο αυτοί που τις συλλέγουν προσπαθούν να τις παραχαράξουν, ενώ την ίδια στιγμή οι αποδέκτες τους τις αποφεύγουν με περισσή αδιαφορία. Ακόμα χειρότερα, σημαντικές μετρήσεις σε διεθνές επίπεδο αποδεικνύουν ότι μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης στον αναπτυγμένο κόσμο είναι εντελώς αδιάφορο στην γνώση και θεωρεί ότι αυτή είναι επικίνδυνη όταν διαψεύδει τις πεποιθήσεις του.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός βρίσκεται κλεισμένος στο σπίτι μπροστά σε μια οθόνη: τερατώδεις απόψεις και ψευδείς πληροφορίες και ειδήσεις κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στα φόρουμ και στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ η απομόνωση και η εσωστρέφεια χαλαρώνουν τις νοητικές μας αντιστάσεις…
Ο ιστορικός Μαρκ Φερό έγραψε το 2015 στο βιβλίο του «Τύφλωση» (εκδ. Μεταίχμιο) ότι τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί στον κόσμο μια «αδιαφανής κατάσταση», εντός της οποίας «αμφισβητούμε την ίδια την ιδέα της προόδου. Οι κοινωνίες δεν είναι πλέον κύριες της μοίρας τους: δεν ξέρουν ποιον και τι να πιστέψουν». Είναι ακριβώς το σημείο όπου καλλιεργείται η κουλτούρα του φόβου και της δυσπιστίας.
Τελικά, τι είναι οι θεωρίες συνωμοσίας; Παραληρήματα της φαντασίας ή αξιόπιστες ερμηνείες διαπλεκόμενων και ακατανόητων καταστάσεων; Παράνοιες και «μπουρδολογίες» ή απλά ελκυστικές ανορθολογικές δοξασίες; Το σίγουρο είναι πως οι θεωρίες συνωμοσίας συμφωνούν με μερικές από τις σκοτεινότερες πλευρές της ανθρώπινης φύσης. Προδίδουν ένα συναίσθημα αλλοτρίωσης και μια «κουλτούρα της παράνοιας», στην οποία μπορεί να υποκύψει ο καθένας μας. Ιδιαίτερα, όταν αρκετές θεωρίες συνωμοσίας φαίνονται φαινομενικά άτρωτες στα όπλα της λογικής.
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι αναμφισβήτητα ελκυστικές, αλλά δεν πρέπει να παραδιδόμαστε άνευ όρων στη γοητεία τους. Χρειάζεται και μια απαραίτητη δόση σκεπτικισμού για να τις προσεγγίσουμε.
Οι Αμερικάνοι, όπως άλλωστε και οι Έλληνες, έχουν μια «εθνική ροπή» προς τη συνωμοσιολογία. Η τάση τους να ερμηνεύουν τα γεγονότα μέσα από θεωρίες συνωμοσίας απορρέει τόσο από την αμάθειά τους, όσο και από τις συλλογικές και ατομικές νευρώσεις τους.
Η αναγκαιότητα του σκεπτικισμού έχει τις ρίζες της στην περίφημη ρήση του Πασκάλ πως οι άνθρωποι είναι «σκεπτόμενες καλαμιές», δηλαδή λαμπρά μοναδικοί και μοναδικά τρωτοί. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε ικανοί για τις χειρότερες φρικαλεότητες αλλά για τις πιο συγκινητικές πράξεις αγάπης, θάρρους και ευγένειας.
Εκείνο που μας σώζει από τις αυτοκαταστροφικές μας τάσεις δεν είναι η πίστη, αλλά η έλλογη πλευρά της ανθρώπινης νόησης. Η λογική αποτελεί τη σωτηρία μας, ιδιαίτερα από τη βίαιη και επικίνδυνη συμπεριφορά των μαζών, που αντιδρούν πάντα παρορμητικά, λες και πρόκειται για μηχανές αντανακλαστικών. Κάτι που προδίδει ανελευθερία. Και η ανελευθερία αποτελεί την πρώτη ύλη από την οποία κατασκευάζονται οι θεωρίες συνωμοσίας.
Η Παρατήρηση του Ολοφάνερου και η Διάκριση είναι τα εργαλεία που ξεχωρίζουν «την ήρα από το σιτάρι» την αλήθεια της στιγμής από την προπαγάνδα, το άσπρο από το μαύρο.
Ενώ φαντάζει σχετικά εύκολο να διαχωριστούν, εν τούτοις οι άνθρωποι υποκύπτουν στον νόμο της «ήσσονος προσπάθειας» και τρώνε ότι κουτόχορτο τους προσφέρουν.
Αυτή τη στιγμή όμως, ο πλανήτης βρίσκεται σε σοκ λόγω του covid-19 και οφείλουμε όλοι να ενεργοποιήσουμε το ποιο βασικό μας ένστικτο ως ανθρώπινο είδος το ένστικτο της επιβίωσης, προτάσσοντας τη στοιχειώδη σοβαρότητα, υπευθυνότητα και σεμνότητα προκειμένου να σταματήσουμε τον αφανισμό μας!
Είναι θεμιτό να έχουν όλοι την ανάγκη έκφρασης της άποψης και της αυτοπροβολής, αρκεί όμως να μην βάζει σε κίνδυνο ζωές.
Αναστασία Μουστάκα
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Εκδηλώσεις
Ομορφιά
Υγεία
Υγεία
Υγεία
Υγεία
Υγεία
Υγεία