Το «αναδυόμενο πρόσωπο» μέσα από τη θεραπευτική σχέση

Ο Carl Rogers (1902-1987) διάσημος αμερικανός καθηγητής, ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας, παρατηρεί πως η πολυετής συμμετοχή του στην εμπειρία των πελατών του μέσα από τη θεραπευτική σχέση τού κατέδειξε πως ο καθένας τους κατά βάθος κάνει το ίδιο ερώτημα:

 «Ποιος είμαι, στην πραγματικότητα; Πώς μπορώ να έρθω σε επαφή με τον αληθινό εαυτό μου που βρίσκεται κάτω από την επιφανειακή συμπεριφορά; Πώς μπορώ να γίνω ο εαυτός μου;»

Με άλλα λόγια, ο στόχος που επιδιώκει ο κάθε πελάτης, συνειδητά ή ασυνείδητα, κάτω από το επίπεδο της προβληματικής του κατάστασης είναι να γίνει ο εαυτός του.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι να δημιουργήσει ο θεραπευτής μια σχέση μαζί του, στην οποία να νιώθει ασφαλής και ελεύθερος.[Αυτό για να γίνει χρειάζεται] να καταλάβει ο θεραπευτής πώς αισθάνεται στον εσωτερικό του κόσμο ο ασθενής, να τον αποδεχθεί όπως είναι, για να δημιουργήσει το ευνοϊκό ψυχολογικό κλίμα που θα του παρέχει την ευχέρεια της σκέψης, του συναισθήματος και της ίδιας του της ύπαρξής, ώστε να επιλέξει ο ίδιος προς ποια κατεύθυνση επιθυμεί να κινηθεί.

Μέσα σ’ ένα τέτοιο θεραπευτικό κλίμα ο πελάτης χρησιμοποιεί τη θεραπευτική σχέση τυπικά για να ρίξει τα ψεύτικα προσωπεία, τις μάσκες ή τους ρόλους, με τους οποίους αντιμετώπιζε ως τώρα τη ζωή. Μαθαίνει να εξετάζει τις διάφορες πλευρές της εμπειρίας του, να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει τις βαθιές του αντιθέσεις, να βλέπει σε ποιο βαθμό η συμπεριφορά ή ακόμη και το συναίσθημα που βιώνει δεν είναι αληθινά, αλλά είναι ένα προσωπείο, πίσω από το οποίο κρύβεται συστηματικά.

Ο Δανός φιλόσοφος Soren Kierkegaard –πριν από έναν αιώνα και κάτι- απεικόνισε το δίλημμα του ατόμου με αξιοζήλευτη ενσυναίσθηση. Τόνισε πως ο πιο συνηθισμένος τύπος απόγνωσης που μπορεί να περιέλθει κάποιος, είναι να μην επιλέγει ή να μην επιθυμεί να είναι ο εαυτός του. Ωστόσο, η πιο σοβαρή μορφή απόγνωσης είναι να επιλέγει «να είναι κάποιος άλλος και όχι ο εαυτός του».

Από την άλλη πλευρά, όταν «επιθυμεί κάποιος να είναι ο πραγματικός του εαυτός, αυτό αποτελεί όντως το αντίθετο της απόγνωσης» και αυτή η επιλογή είναι η βαθύτερη ευθύνη του ανθρώπου.

Μετά λοιπόν την αφαίρεση του προσωπείου κατά τη διαδικασία της διαμόρφωσης του προσώπου, της αναζήτησης δηλαδή του αληθινού εαυτού, το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει και να βιώνει τα συναισθήματά του στην ολότητά τους, καθαρά μέχρι εκείνο το σημείο που αποκαλύπτεται η πραγματική τους φύση.

Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να είναι οποιοδήποτε ανθρώπινο συναίσθημα (φόβος, θυμός, τρυφερότητα, βαθιά επιθυμία, κλπ) που αναδύεται από μέσα του, και το βιώνει με τρόπο γνωστικό και ανοιχτό ώστε να βιώσει τον εαυτό του, με όλο τον πλούτο που υπάρχει εντός του.

Αυτό αποτελεί τη λεγόμενη εμπειρική ανακάλυψη του εαυτού, η οποία αρχικά φέρνει ένα συναίσθημα αναστάτωσης, που σταδιακά γίνεται συναίσθημα ανακούφισης.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την ανακάλυψη του εαυτού σου είναι να αφήσεις την ίδια σου την εμπειρία να σου δώσει το δικό της νόημα, γιατί αν εσύ συμπεραίνεις αυθαίρετα, τότε είσαι σε πόλεμο με τον εαυτό σου.

Αυτή η διαδικασία κάνει το άτομο να ανοίγεται περισσότερο στην εμπειρία του, να αναπτύσσει δηλαδή τη δεκτικότητά του ως προς την εμπειρία, που είναι το αντίθετο της αμυντικότητας.

Η δεκτικότητα στη συνειδητότητα, για ό,τι υπάρχει αυτή τη στιγμή μέσα σε κάποιον και μέσα στην κατάσταση, είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στην περιγραφή του προσώπου που αναδύεται από τη θεραπεία.Επιτρέπει στο άτομο να είναι αυθεντικά ανοιχτό στις εμπειρίες και να ζει πλήρως τις εμπειρίες ολόκληρου του οργανισμού του, αντί να τις αποκλείει από τη συνειδητότητά του.

Έτσι, αποκτά και εμπιστοσύνη στον οργανισμό του γιατί μπορεί να ανακαλύπτει όλο και περισσότερο ότι ο ίδιος του ο οργανισμός είναι αξιόπιστος, ότι είναι ένα κατάλληλο όργανο για να του προτείνει την πιο ικανοποιητική συμπεριφορά σε κάθε κρίσιμη κατάσταση.

Τέλος, μέσα από όλα αυτά τα στάδια ωρίμανσης το άτομο απευθύνεται όλο και λιγότερο σε άλλους για επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία, για πρότυπα σύμφωνα με τα οποία θα ζει, για αποφάσεις και επιλογές. Αναγνωρίζει δηλαδή ότι η επιλογή βρίσκεται μέσα του και ότι το μόνο ερώτημα που μετρά είναι: «ζω με τρόπο που είναι για μένα βαθιά ικανοποιητικός και με εκφράζει αληθινά;»

Αυτό ίσως είναι το πλέον σημαντικό ερώτημα για το δημιουργικό άτομο.

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Νιώθεις ότι είσαι υπεύθυνος για όλα. Έχεις πραγματικές ενοχές. Πονάς. Είσαι δυστυχισμένος. Στην πραγματικότητα δεν ευθύνεσαι για τίποτα. Πάσχεις από Παράλογη Ενοχή.

Τι είναι λοιπόν η ενοχή; Γιατί μερικοί άνθρωποι δεν νιώθουν καμιά ενοχή όταν κάνουν αξιόποινες πράξεις, ενώ κάποιοι άλλοι μοιάζουν παγιδευμένοι για πάντα στις αναίτιες ενοχές τους;

Στην πραγματικότητα το μόνο είδος ενοχής που θα ’πρεπε να νιώθουμε είναι οι τύψεις από τη σκόπιμα βλαπτική ή ανεύθυνη συμπεριφορά μας.

Την ενοχή αυτή την αποκαλούμε Λογική Ενοχή, δηλαδή δίκαιη, θεμιτή γιατί είναι ένα φυσικό και πολύτιμο συναίσθημα που λειτουργεί ως μηχανισμός διόρθωσης της συμπεριφοράς μας, προκειμένου να μπορούμε να αναπτυσσόμαστε ως άτομα και να δημιουργούμε αρμονικές και ανθεκτικές σχέσεις.

Η ενοχή όμως είναι ένα συναίσθημα πολύ πιο πολύπλοκο από αυτά που δημιουργεί η λογική ενοχή. Αυτό το δεύτερο είδος το αποκαλούμε Παράλογη Ενοχή, γιατί είναι άδικη και περιττή. Είναι ένα ανεπιθύμητο συναίσθημα που δεν προκαλείται από κάποια άδικη πράξη και λειτουργεί ως ένας αμυντικός ψυχολογικός μηχανισμός ενάντια στον πόνο που νιώθουμε από άλλες αιτίες.

Οι πηγές των παράλογων ενοχών έχουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία ως χρόνο έναρξης την παιδική μας ηλικία, τότε δηλαδή που ως παιδιά δεν διαθέτουμε τον κατάλληλο τρόπο για να συνδιαλλαγούμε με τον πόνο και το θυμό, και έτσι τα μετατρέπουμε σε παράλογη ενοχή ώστε να απομονώσουμε τον εαυτό μας από αυτά τα συναισθήματα μειώνοντας τον πόνο και δίνοντάς μας μια ψεύτικη αίσθηση ελέγχου.

Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι όπως γονείς, δάσκαλοι, κληρικοί, συνομήλικοι, έχουν καλλιεργήσει στο έπακρο την ικανότητα να ξυπνούν μέσα μας άδικη ενοχή, μέσα από την προσπάθειά τους να μας ελέγξουν, να μας μειώσουν, να μας κάνουν να νιώσουμε ανεπαρκείς ή κακοί με τον εαυτό μας, προκειμένου να αισθανθούν οι ίδιοι καλύτεροι από εμάς.

Η παράλογη ενοχή γεννάει τη λεγόμενη καταστροφική ντροπή, η οποία σε αντίθεση με τη δημιουργική ντροπή που προέρχεται από τη δίκαιη ενοχή, προσβάλλει την προσωπικότητά μας κάνοντάς μας να νιώθουμε άσχημα, βρώμικοι ή χωρίς αξία. Κατά συνέπεια, λειτουργεί καταστροφικά για μας, επειδή μας οδηγεί στο να μην αγαπάμε κάποια κομμάτια του εαυτού μας.

Ο συνδυασμός της παράλογης ενοχής και της υπερβολικής ντροπής μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, άγχος και εθιστική ή παρορμητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα τον ψυχικό μας ακρωτηριασμό και το σταμάτημα της φυσιολογικής ανάπτυξης της προσωπικότητάς μας.

Τα βήματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε και να περιορίσουμε τη λογική ενοχή αλλά και να αποφύγουμε την άδικη ενοχή είναι τα εξής :

1. Αναγνώρισε την ενοχή και σταμάτησε τη σκέψη σου, μην επιτρέπεις τον εαυτό σου να βγάλει βιαστικά συμπεράσματα.

2. Εντόπισε την πραγματική πηγή της ενοχής ή του πόνου

3. Προσδιόρισε αν νιώθεις δίκαιη ή άδικη ενοχή

4. Αν η ενοχή είναι δίκαιη :

• α. Ομολόγησε την
• β. Ζήτησε συγγνώμη
• γ. Άλλαξε την ανεύθυνη συμπεριφορά
• δ. Συγχώρεσε τον εαυτό σου και συνέχισε τη ζωή σου

5.  Αν η ενοχή είναι άδικη :

• α. Αντέστρεψε τη συναισθηματική διαδικασία από άδικη ενοχή σε θυμό
• β. Νιώσε τον πόνο και απελευθέρωσε τον
• γ.  Αντιμετώπισε και διόρθωσε την επώδυνη κατάσταση, όταν είναι αναγκαίο και δυνατό

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Το City Unity College σε συνεργασία με το London Metropolitan University προσφέρει ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη ψυχολογία με εξειδίκευση που αναγνωρίζεται από το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας ‘Α.Τ.Ε.Ε.Ν.’ του Υπουργείου Παιδείας, επιτρέποντας στους αποφοίτους να ασκήσουν επάξια στον τομέα της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.

Αυτό το πρόγραμμα δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές να εξειδικευτούν σε έναν από τους οκτώ τομείς της ψυχολογίας. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τους στόχους τους, μπορούν να επιλέξουν μεταξύ των τομέων της ψυχολογίας υγείας, κλινικής ψυχολογίας, εγκληματολογίας, αθλητικής ψυχολογίας, συμβουλευτικής ψυχολογίας, ψυχολογίας εργασίας, εκπαιδευτικής ψυχολογίας και νευροψυχολογίας.

Κάθε τομέας παρέχει μια βαθιά κατανόηση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένες πτυχές της ψυχολογίας, αναπτύζοντας τις δεξιότητες και την εμπειρία που απαιτούνται για να ασκήσουν επιτυχώς σε αυτούς τους εξειδικευμένους τομείς της ψυχολογίας. Μέσω μιας πλούσιας συνδυαστικής εκπαίδευσης και πρακτικής εφαρμογής, οι φοιτητές αποκτούν τις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση που απαιτούνται για να επιτύχουν στον επαγγελματικό τους στόχο στον ευρύ και αναπτυσσόμενο τομέα της ψυχολογίας.

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Υποχρεωτικά Μαθήματα

Εξειδίκευση Ψυχολογίας Υγείας

Εξειδίκευση Εγκληματολογίας

Εξειδίκευση Κλινικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Αθλητικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Εργασιακής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Νευροψυχολογίας

Εξειδίκευση Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Συμβουλευτικής Ψυχολογίας

Εκδήλωση Ενδιαφέροντος

Mπορείτε να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά στο 210 3243 222 ή μπαίνοντας στην ιστοσελίδα παρακάτω https://cityu.gr/course/metaptychiako-psychologias-me-exeidikefsi/

• Θησέως & Κολοκοτρώνη, Σύνταγμα, Αθήνα
• 210 3243 222
• [email protected]