Ψυχολογία

Είμαστε όλοι συνυπαίτιοι.

Αρκετοί άνθρωποι νιώθουν ότι εάν ήταν παρόντες σε κάποιο περιστατικό βίας θα μπορούσαν να επέμβουν αποτελεσματικά. Όμως, όταν αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι δεν αντιδρούν. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό και ως “bystander effect” (“επίδραση των παρευρισκομένων”) ερευνάται για πάνω από 50 χρόνια στις κοινωνικές επιστήμες, και αναδεικνύει την ασυνείδητη ροπή των ανθρώπων προς την απραξία όταν πιστεύουν ότι “κάποιος άλλος θα το δει και θα κάνει κάτι για αυτό”. Το να βρεθεί κάποιος ως μάρτυρας σε ένα περιστατικό κακοποίησης είναι πολύ πιο συνηθισμένο από όσο μπορεί να φανταζόμαστε, γιατί η κακοποίηση συμβαίνει γύρω μας καθημερινά.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα πλαίσια όπου παρεισφρέουν συμπεριφορές όπως η απόδοση ευθυνών στο θύμα (victim blaming), ο σεξισμός, και η λεκτική και συναισθηματική κακοποίηση, είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο δημόσιος διάλογος. Έτσι, πολύ συχνά μπορεί να γίνουμε μάρτυρες τέτοιων συμπεριφορών που ενισχύουν την κουλτούρα της βίας. Η αλήθεια είναι ότι όλοι μας έχουμε υπάρξει κάποτε, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, στον ρόλο του παρατηρητή σε συζητήσεις ή συμπεριφορές που ήταν σεξιστικές και κακοποιητικές προς ένα άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων. Η δυσκολία στο να αντιδράσουμε, η αβεβαιότητα για το τι πρέπει να πούμε, και η προσμονή για το αν θα κάνει κάποιος άλλος την αρχή για κάποια παρέμβαση, είναι χαρακτηριστικά του φαινομένου των παρευρισκομένων. Τι είναι αυτό όμως που κάνει δύσκολο το να μπούμε στον ρόλο του ενεργού παρατηρητή;

Όταν έχουμε βιώσει περιστατικά κακοποίησης, είτε ως παρατηρητές είτε ως θύματα, και δεν τα έχουμε επεξεργαστεί, είναι πιο δύσκολο να μπορέσουμε σε μια ανάλογη περίπτωση να βρούμε την κατάλληλη παρέμβαση για να βοηθήσουμε κάποιον άλλον. Μπορεί να φοβόμαστε ότι το ένστικτό μας είναι λάθος, ή ότι μπορεί να χαρακτηριστούμε ως “υπερβολικοί” ή “ενοχλητικοί”. Επίσης, ενδέχεται να πυροδοτούνται δικές μας μνήμες κακοποίησης, κάνοντας μας να νιώσουμε άβολα ή συναισθηματικά φορτισμένοι. Σε περιπτώσεις όπου είμαστε μάρτυρες λεκτικής βίας ή συγκεκαλυμμένου σεξισμού, μπορεί να φοβόμαστε ότι θα φανούμε επιθετικοί ή υπερ-ευαίσθητοι σε κάτι που “ήταν απλά ένα αστείο”. Ειδικότερα για τις γυναίκες, έχει παρατηρηθεί ότι διστάζουν να μιλήσουν και να κατονομάσουν τέτοια φαινόμενα όταν οι θύτες είναι άντρες, φοβούμενες ότι θα μειωθεί η εγκυρότητα των συναισθημάτων τους λόγω του φύλου τους. Έτσι, είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι γυναίκες να επιδεικνύουν σεξιστικές συμπεριφορές προς άλλες γυναίκες. Όλα αυτά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών για το φαινόμενο της επίδρασης των παρευρισκομένων, οφείλονται στις έμφυλες κοινωνικές αναπαραστάσεις, και στην ανάγκη των ανθρώπων που νιώθουν αδύναμοι να συντάσσονται με το άτομο ή με το κοινωνικό φύλο που αντιλαμβάνονται ως “ισχυρότερο”.

Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι κατανοητή η δυσκολία κάποιων ανθρώπων να μιλήσουν όταν γίνονται μάρτυρες ενός περιστατικού κακοποίησης. Το να πάρουμε τον ρόλο του ενεργού παρατηρητή είναι κάτι που γίνεται ευκολότερο όταν αναγνωρίσουμε τις δικές μας καταβολές, το πώς έχει επηρεαστεί ο τρόπος σκέψης μας από τις κοινωνικές συμβάσεις, και το τι έχουμε υποστεί και εσωτερικεύσει από την οποιασδήποτε μορφής βία μπορεί να έχουμε δεχτεί. Ένας ενεργός παρατηρητής μπορεί να αλλάξει πολλά, ακόμα και αν απλά κάνει μια παρατήρηση (για παράδειγμα “αυτό που είπες είναι σεξιστικό”) ή διακόπτοντας μια κατάσταση πριν εξελιχθεί περαιτέρω. Με άλλα λόγια, ένας ενεργός παρατηρητής είναι σε θέση να αναγνωρίσει ένα πρόβλημα και να παρέμβει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την δεδομένη χρονική στιγμή, χωρίς να νιώθει άβολα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε παρέμβαση είναι διαφορετική, καθώς εξαρτάται από το πώς και πόσο νιώθουμε ότι μπορούμε να παρέμβουμε με ασφάλεια.

Δεν είναι λίγες οι φορές που σε παρέες ή πηγαδάκια ακούμε πράγματα που τα θεωρούμε υποτιμητικά για άλλους, όμως εμείς θα το σχολιάσουμε αργότερα στο σπίτι ή σε φίλους. Η κατάλληλη στιγμή όμως έχει φύγει. Την ώρα που συμβαίνει η βία και η αγένεια είναι η ώρα που πρέπει να αποδοκιμάσουμε και να πάρουμε θέση, ακόμα και αν υπάρχει προσωπικό τίμημα. Όποιο και να είναι το τίμημα είναι μικρότερο από την συνυπαιτιότητα, η οποία ζυγίζει τόνους σε ανθρώπους με συνείδηση.

Κάνε ΚΑΤΙ, πες ΚΑΤΙ, οτιδήποτε…μην κάθεσαι απλά να κοιτάς.

Γιώργος Λάγιος

Ψυχοθεραπευτής – Συγγραφέας

www.glagios.gr

[email protected]

Ψυχολογία

City Unity College | Μεταπτυχιακό Ψυχολογίας με Εξειδίκευση

Το City Unity College σε συνεργασία με το London Metropolitan University προσφέρει ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη ψυχολογία με εξειδίκευση που αναγνωρίζεται από το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας ‘Α.Τ.Ε.Ε.Ν.’ του Υπουργείου Παιδείας, επιτρέποντας στους αποφοίτους να ασκήσουν επάξια στον τομέα της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.

Αυτό το πρόγραμμα δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές να εξειδικευτούν σε έναν από τους οκτώ τομείς της ψυχολογίας. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τους στόχους τους, μπορούν να επιλέξουν μεταξύ των τομέων της ψυχολογίας υγείας, κλινικής ψυχολογίας, εγκληματολογίας, αθλητικής ψυχολογίας, συμβουλευτικής ψυχολογίας, ψυχολογίας εργασίας, εκπαιδευτικής ψυχολογίας και νευροψυχολογίας.

Κάθε τομέας παρέχει μια βαθιά κατανόηση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένες πτυχές της ψυχολογίας, αναπτύζοντας τις δεξιότητες και την εμπειρία που απαιτούνται για να ασκήσουν επιτυχώς σε αυτούς τους εξειδικευμένους τομείς της ψυχολογίας. Μέσω μιας πλούσιας συνδυαστικής εκπαίδευσης και πρακτικής εφαρμογής, οι φοιτητές αποκτούν τις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση που απαιτούνται για να επιτύχουν στον επαγγελματικό τους στόχο στον ευρύ και αναπτυσσόμενο τομέα της ψυχολογίας.

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Υποχρεωτικά Μαθήματα

Εξειδίκευση Ψυχολογίας Υγείας

Εξειδίκευση Εγκληματολογίας

Εξειδίκευση Κλινικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Αθλητικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Εργασιακής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Νευροψυχολογίας

Εξειδίκευση Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Συμβουλευτικής Ψυχολογίας

Εκδήλωση Ενδιαφέροντος

Mπορείτε να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά στο 210 3243 222 ή μπαίνοντας στην ιστοσελίδα παρακάτω https://cityu.gr/course/metaptychiako-psychologias-me-exeidikefsi/

Θησέως & Κολοκοτρώνη, Σύνταγμα, Αθήνα
210 3243 222
[email protected]

Ψυχολογία

Ποια η σχέση δεσμού και έρωτα ;

‘ Όλα στην αρχή είναι όμορφα ’ γαλλική παροιμία

Είναι τα έντονα συναισθήματα αυτό που αποκαλούμε έρωτας ; Και είναι αρκετά για να υποστηρίξουν την άνθιση μιας σχέσης ;

Ή στην πραγματικότητα τα έντονα συναισθήματα συχνά μας εμποδίζουν να δούμε με αντικειμενικό μάτι τι είδους χορό χορεύουμε μ’ αυτόν που θεωρούμε ως άνθρωπό μας ;

Για τον έρωτα μιλάνε πολλοί… Ποιον έρωτα όμως ; Φυσικά αυτόν που πουλάει! Δηλαδή, τον έρωτα σε πρώτο επίπεδο, σε πρώτη ανάγνωση που γοητεύει χωρίς να δυσκολεύει γεννώντας σύνθετες σκέψεις και συναισθήματα…

Το ‘όλα στην αρχή είναι όμορφα’ της γαλλικής παροιμίας δεν σηματοδοτεί στην πραγματικότητα τον αληθινό δεσμό ή τον αληθινό έρωτα. Γιατί μόνο όταν μένουμε σε μια σχέση για καιρό –είτε από αναγκαιότητα είτε από επιλογή- δοκιμάζεται ο πραγματικός έρωτάς μας ή αλλιώς η ικανότητά μας για πραγματικό δεσμό.

Οι σχέσεις που δοκιμάζονται μέσα στο χρόνο, με άλλα λόγια οι μακροχρόνιες σχέσεις, μας δίνουν την ευκαιρία να δοκιμαστούμε στο να πετύχουμε τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην ατομικότητα και τη συντροφικότητα, και να τις διατηρήσουμε και τις δύο χωρίς να χάσουμε τη μια ή την άλλη όταν τα πράγματα δυσκολέψουν.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται παντρεύουν δυο μοναξιές και ότι μέσα σε μια σχέση δεν υπάρχει κτήμα!

Ο έρωτας πρέπει να γίνεται αντιληπτός από το ζευγάρι ως σεβασμός στην ελευθερία του χρόνου και του χώρου του άλλου, αν θέλει να επιβιώσει…

Σ’ έναν πραγματικό έρωτα ή σ’ έναν πραγματικό δεσμό κανένα από τα δύο μέλη δεν αναγκάζεται να καταπιέσει, να θυσιάσει ή να προδώσει τον εαυτό του, αλλά και οι δύο σύντροφοι εκφράζουν τα δυνατά και τα τρωτά τους σημεία, τις αδυναμίες και τις δυνατότητές τους με ισορροπημένο τρόπο.

Φυσικά, η εξισορρόπηση των δυνάμεων της ανεξαρτησίας (του εγώ) και αυτών της ενότητας (του εμείς) δεν είναι τόσο απλή υπόθεση.

Στόχος μας είναι να αποκτήσουμε σχέσεις που δεν θα λειτουργούν σε βάρος του εαυτού μας, και να αποκτήσουμε ένα εγώ που δεν θα λειτουργεί σε βάρος των άλλων, προκειμένου να βιώνουμε την ολοκλήρωσή μας ως άνθρωποι μέσα από τη συναισθηματική επαφή που μπορούν να μας προσφέρουν οι στενές προσωπικές σχέσεις.

Το θέμα αυτό σε όλη του την πολυπλοκότητα αποτελεί υψηλό στόχο, μια πρόκληση που κρατάει σε όλη μας τη ζωή. Όσο δηλαδή και οι σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους.

Το πρόβλημα εμφανίζεται ωστόσο, όταν αρχίζουμε να συγχέουμε τον έρωτα ή τη δημιουργία δεσμού με την εξασφάλιση επιδοκιμασίας, όταν επιδιώκουμε τη σύναψη στενών προσωπικών σχέσεων επειδή αποτελούν για μας τη μοναδική πηγή αυτοεκτίμησης, και όταν διατηρούμε αυτές τις σχέσεις σε βάρος των πάντων τελικά!

Ωστόσο, δεν είναι ποτέ αργά για να μάθουμε να κινούμαστε διαφορετικά στις σχέσεις-κλειδιά στη ζωή μας.

Και ενώ βραχυπρόθεσμα οι αλλαγές που κάνουμε και οι αρχικές αντιδράσεις που προκαλούμε μπορεί να μας τρομάξουν, να μας απογοητεύσουν, να μας θυμώσουν και να μας κάνουν να νιώσουμε μοναξιά, όπως συμβαίνει με πολλά άλλα πράγματα στη ζωή, έτσι και εδώ, αξίζει να κοπιάσουμε σήμερα για να απολαύσουμε αύριο!

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολογία

Η άμυνα ενάντια στα συναισθήματα

Η παρόρμηση να αφεθείτε σε έναν έρωτα, μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις ηθικές σας αρχές, πράγμα που μπορεί να δημιουργεί περισσότερα πολύπλοκα προβλήματα απ’ όσα φαντάζεστε.

Ο πατέρας της ψυχανάλυσης ο Φρόιντ, θεώρησε πως το ανθρώπινο μυαλό αποτελείται από τρεις περιοχές: το id (προεγώ), το ego (εγώ) και το superego (υπερεγώ).

Το id κυριαρχείται από την «αρχή της ηδονής» και είναι μη-λογικό, δηλαδή είναι ά-λογο. Λειτουργεί ως δεξαμενή από πρωτόγονα ένστικτα και παρορμήσεις τα οποία είναι και τα τελικά (τα απόλυτα) κίνητρα της συμπεριφοράς μας. Δεν έχει χρονικό προσδιορισμό, γιατί οι αναμνήσεις που θα παγιδευτούν σ’ αυτό μέσω της καταπίεσης μπορεί να είναι το ίδιο δυνατές όσο όταν συνέβη αρχικά το γεγονός που τις καταπίεσε.

Το ego κυριαρχείται από την «αρχή της πραγματικότητας» και εκπροσωπεί το συνειδητό και λογικό κομμάτι του μυαλού μας, το οποίο παίρνει αποφάσεις και διαχειρίζεται την πραγματικότητα.

Το superego κυριαρχείται από την «αρχή της ηθικής» και είναι το κομμάτι, όπου αποθηκεύουμε τους κανόνες ή τα ταμπού για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε. Η νοοτροπία και στάση του υπερεγώ μας είναι ουσιαστικά η εσωτερίκευση της νοοτροπίας και στάσης των γονιών μας.

Οι μηχανισμοί της ψυχολογίας μας

Το id και το superego λειτουργούν στο ασυνείδητο. Είναι δηλαδή κομμάτια της ψυχικής-πνευματικής ζωής του ανθρώπου των οποίων τη λειτουργία δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα, γι’ αυτό και η συμπεριφορά που προκύπτει από τη λειτουργία τους μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο κοιτώντας «κάτω από την επιφάνεια», εξετάζοντας δηλαδή τι δεν λέει ή τι δεν κάνει κάποιος, μιας κι αυτά που λέει ή κάνει είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας και συνήθως όχι το πιο ενδιαφέρον.

Η σχέση του ego με τις άλλες δύο οντότητες του μυαλού (δηλαδή το id και το superego) είναι εν δυνάμει και σχεδόν αδιάκοπα σε σύγκρουση, γιατί το εγώ από τη φύση του εκλαμβάνει ως απειλή τόσο τις ενορμήσεις που προέρχονται από το προεγώ όσο και τα συναισθήματα (ενοχές, ηθικούς κανόνες) που προέρχονται από το υπερεγώ.

Η αίσθηση της απειλής του εγώ από το προεγώ και το υπερεγώ, δημιουργεί στο άτομο έναν πολύ υψηλό βαθμό εσωτερικής ταραχής και δυσφορίας, και προκειμένου να τα αντιμετωπίσει για να επιφέρει μια υποτιθέμενη ισορροπία, αναπτύσσει τους λεγόμενους «μηχανισμούς άμυνας».

Επομένως, οι μηχανισμοί άμυνας κινητοποιούνται ενάντια στις ενορμήσεις και τα συναισθήματα, προκαλώντας το σχηματισμό νευρώσεων (ή νευρωτικών συμπτωμάτων) που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα μέσα από την παθολογική του θωράκιση.

Τα προβλήματα που προκαλούν

Οι μηχανισμοί άμυνας που αναπτύσσει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον πόνο ή τα δυσάρεστα συναισθήματα, προκαλώντας έτσι παθολογικά συμπτώματα στην όλη λειτουργία του, είναι οι εξής : η απώθηση, η καταπίεση, η εξιδανίκευση, η διανοουμενικοκοποίηση, η παλινδρόμηση, ο σχηματισμός αντίδρασης, η μόνωση, η αναίρεση, η προβολή, η ενδοβολή, η στροφή ενάντια στον εαυτό και η αντιστροφή, και η μετουσίωση ή μετάθεση των ενορμητικών σκοπών και συναισθημάτων.

Ωστόσο, η έρευνα έχει αποδείξει ότι όλες αυτές οι μορφές άμυνας από τα επίπονα συναισθήματα που συνιστούν τις αβάσταχτες αλήθειες (εμπειρίες) μέσα μας, παρόλο που για να λειτουργήσουν χρειάζεται να καταναλώσουμε όλη την ενεργητικότητά μας περιορίζοντας έτσι τις ζωτικές μας δραστηριότητες, τελικά δεν καταφέρνουν να γαληνέψουν το εγώ μας. Αντίθετα, το οδηγούν σε αμέτρητες μεταμορφώσεις, διαστρεβλώσεις και παραμορφώσεις, με αποτέλεσμα η ζωή του ατόμου να παραμένει βαθιά παθολογική και ανολοκλήρωτη.

Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε

Στο σημείο αυτό η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη και αναγκαία, γιατί μπορεί να ξεσκεπάσει το υπαρξιακό «άγχος» που υποβόσκει κάτω από όλες τις μορφές άμυνας, να φέρει στην επιφάνεια τις απωθημένες ενορμήσεις και τα συναισθήματα, και να βοηθήσει το άτομο να τα αντιμετωπίσει μέσα από την ενεργοποίηση των ζωτικών του δυνάμεων και όχι μέσα από τις περιττές αμυντικές μεθόδους, με τις γνωστές παθολογικές τους συνέπειες.