Η κατανάλωση φαγητού, συχνά, συνδέεται με τα συναισθήματα μας. Τρώμε για να «αντιμετωπίσουμε» το άγχος και τη νευρικότητα ή να καταπνίξουμε τη στεναχώρια ή για να γιορτάσουμε, όταν είμαστε χαρούμενοι. Άλλες φορές, τρώμε από ανία ή θυμό, καθώς και λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης. Η πρόσληψη τροφής, σε απάντηση των διαφόρων ψυχολογικών καταστάσεων, ονομάζεται συναισθηματικό φαγητό.

Βέβαια, από το (κοινό) συναισθηματικό φαγητό μέχρι την εκδήλωση αδηφαγικών/ βουλιμικών επεισοδίων, μεσολαβούν αρκετά στάδια, ενδεικτικά της σοβαρότητας του προβλήματος που αντιμετωπίζουμε. Τυπικά, ένας άνθρωπος που είναι επιρρεπής στο συναισθηματικό φαγητό αδυνατεί να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο τις όποιες δυσκολίες της ζωής του, επιθυμεί μεν το ενδιαφέρον των υπολοίπων αλλά στην πράξη το φοβάται, αποφεύγοντας την όποια κριτική/ σχολιασμό. Πιθανότατα, στη ζωή του έχει ιδιαίτερα αμφιταλαντευόμενες και αμφιθυμικές σχέσεις, που πολλές φορές πυροδοτούν τα επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης φαγητού.

Ισχυρά όπλα για την καταπολέμηση του συναισθηματικού φαγητού είναι η καθαρή σκέψη και η λογική. Η Γνωστική Συμπεριφοριστική, μια σχολή ψυχοθεραπείας που διερευνά τον τρόπο σκέψης και τον τρόπο που αυτές οι σκέψεις επιδρούν στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, βοηθά σε αυτή την κατεύθυνση. Οι σκέψεις οδηγούν σε συναισθήματα και αυτά οδηγούν στην κατανάλωση τροφής. Για παράδειγμα, ένα γεγονός όπως είναι ότι με απολύσανε από τη δουλειά μου, μπορεί να οδηγήσει στη σκέψη ότι είμαι ανάξιος, οπότε αυτή η σκέψη ενδέχεται να οδηγήσει στη λύπη και την απαξίωση του εαυτού μου. Στη συνέχεια, για να «πνίξω» αυτά τα άσχημα συναισθήματα μπορεί να προβώ σε ένα υπερφαγικό επεισόδιο και έτσι να αρχίσει ένας φαύλος κύκλος σκέψεων-συναισθημάτων.
Το αδηφαγικό/ βουλιμικό επεισόδιο συνιστά στην πραγματικότητα ένα φαύλο κύκλο, που συνεπάγεται απώλεια ελέγχου της πρόσληψης φαγητού. Χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας, που συνήθως συνοδεύονται από συμπεριφορές ακύρωσης (πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών ή διουρητικών φαρμάκων). Κατά τη διάρκεια ενός βουλιμικού επεισοδίου, μπορούμε να καταναλώσουμε μικρές ή μεγάλες ποσότητες φαγητού με πολύ γρήγορο ρυθμό, με πιθανές εναλλαγές από γλυκιά σε αλμυρή γεύση και αντίστροφα, σε χρονικό διάστημα 2-3 ωρών. Ακολουθεί μια προσωρινή υποχώρηση του αισθήματος της πείνας, του θυμού, του άγχους, αλλά τελικά απομένει ο φόβος της αύξησης του βάρους. Και είναι ο φόβος αυτός που οδηγεί αρκετές φορές σε λήψη ακραίων αντισταθμιστικών μέτρων.

Κατά κανόνα, τα βουλιμικά επεισόδια σχεδιάζονται και το φαγητό αποθηκεύεται με σκοπό να καταναλωθεί, όταν δεν θα υπάρχει η πιθανότητα διακοπής. Για το λόγο αυτό, λαμβάνουν χώρα κυρίως κατά τις νυκτερινές ώρες. Άτομα με χρόνια εξέλιξη, εκδηλώνουν υπερφαγικά επεισόδια με βραδύτερους ρυθμούς, ενώ άλλοι «τσιμπολογούν με τις ώρες» μικρές ποσότητες τροφών.

Στρατηγικές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι παρακάτω:

Να μάθει το άτομο να αναγνωρίζει το αίσθημα της πείνας και τα σήματα κορεσμού,.
Η τήρηση ενός ημερολογίου καταγραφής τροφίμων είναι χρήσιμη, ώστε να διαπιστώσει ποιες ώρες της ημέρας και κάτω από ποιες συνθήκες καταφεύγει στο συναισθηματικό φαγητό.
Η συστηματική άσκηση είναι μια ωφέλιμη στρατηγική για να μείνει το άτομο μακριά από το συναισθηματικό φαγητό. Αυξάνει τη διάθεση και βοηθάει το άτομο να διοχετεύσει τα άσχημα συναισθήματα, όπως η νευρικότητα και το άγχος.

Λανθασμένη στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος είναι η έναρξη μιας αυστηρής δίαιτας, καθώς μπορεί να οδηγήσει στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα.

Εάν μέσα στις παραπάνω συμπεριφορές βρίσκετε τον εαυτό σας, προτού ξεκινήσετε οποιαδήποτε προσπάθεια δίαιτας είναι σημαντικό να αναζητήσετε υποστήριξη από ειδικούς επιστήμονες όπως έναν πτυχιούχο διαιτολόγο ειδικευμένο στην τροποποίηση συμπεριφοράς. Έτσι, λοιπόν, θα εκπαιδευτείτε διατροφικά και θα καταφέρετε να αποκτήσετε τον έλεγχο της συναισθηματικής πείνας. Πολλές φορές, όσο πραγματική και αν φαίνεται η πείνα σας δεν προέρχεται από την κοιλιά σας, αλλά από το μυαλό σας!
 Η γυμναστική είναι αποδεδειγμένα ένας πολύτιμος σύμμαχος στον αγώνα μας με το συναισθηματικό φαγητό. Μόλις τριάντα λεπτά την ημέρα έντονο περπάτημα ή ποδήλατο ή τρέξιμο είναι ικανά να μας αλλάξουν όλη την ψυχολογία, ενώ ενεργοποιούν και τις ενδορφίνες στον οργανισμό μας που όπως σας αναφέραμε και παραπάνω είναι οι ορμόνες της χαράς. Επίσης η γυμναστική θα μας κάνει να γνωρίσουμε το σώμα μας να το αγαπήσουμε και έτσι θα πάψουμε να του κάνουμε κακό τρώγοντας τα συναισθήματά μας.

Κρατήστε ημερολόγιο

Ένας έξυπνος και αποδοτικός τρόπος να απαλλαγούμε από το συναισθηματικό φαγητό είναι να κρατάμε καθημερινό ημερολόγιο. Θυμηθείτε λοιπόν την κοριτσίστικη αυτή συνήθεια και ξανακάνετε την μέρος της καθημερινότητάς σας. Αγοράστε ένα όμορφο τετράδιο και αρχίστε να καταγράφετε τις τροφές που καταναλώνετε, το πώς νιώθετε την ώρα που τις καταναλώνετε και γενικά καταγράψτε όλη την καθημερινότητα σας. Στο τέλος κάθε εβδομάδας διαβάστε αυτά που γράψατε. Σίγουρα θα καταλάβετε τι λάθος κάνετε και θα το αντιμετωπίσετε ευκολότερα και στην ρίζα του μιας και θα ξέρετε ακριβώς ποιες καταστάσεις πρέπει να αποφεύγετε ώστε να μην ξεσπάτε στο συναισθηματικό φαγητό.

Μην είστε αυστηρή με τον εαυτό σας

Θα πρέπει να έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι είμαστε άνθρωποι άρα μπορεί να κάνουμε λάθη και να είμαστε ευάλωτοι. Έτσι εάν κάποια στιγμή υποπέσατε σε συναισθηματικό φαγητό μην τιμωρείτε τον εαυτό σας, μην τον κατηγορείτε και μην αφήνετε τα αρνητικά συναισθήματα όπως η απέχθεια να φωλιάσουν στην ψυχή σας. Δώστε στον εαυτό σας την ευκαιρία να ξανά προσπαθήσει. Δείξτε κατανόηση και είναι σίγουρο ότι την επόμενη φορά θα τα καταφέρετε.

Άρθρα και Συνεντεύξεις από την Εκπομπή Υγεία και Ευ Ζην

Επιμέλεια Άρθρου

Πετκάκη Πωλίνα, Δημοσιογράφος – Επικοινωνιολόγος