Ψυχολογία

Κατάθλιψη και Παχυσαρκία

Γνωρίζουμε οι περισσότεροι πόσο επιβαρυντική είναι η κατάθλιψη στην ψυχική μας υγεία και συμπτώματα όπως η απώλεια ενδιαφέροντος για πρότερες ευχάριστες ενασχολήσεις, η θλίψη, η ευερεθιστότητα και ο διαρκής εκνευρισμός, η δυσφορία ή και η κακή εικόνα εαυτού, η απαισιοδοξία για το μέλλον, η δυσκολία συγκέντρωσης της σκέψης και της προσοχής, οι διαταραχές του ύπνου ή και της διατροφής, ο πονοκέφαλος, είναι κάποια από αυτά που παρουσιάζονται συχνότερα. Μάλιστα, οι διατροφικές διαταραχές και κυρίως η βουλιμία αλλά και η υπερφαγία, καθρεφτίζουν μία διαταραγμένη συμπεριφορά στις διατροφικές μας συνήθειες, όπου συχνά οδηγούν στην εκδήλωση παχυσαρκίας. Όσοι έχουν ασχοληθεί επίσης λίγο περισσότερο με το θέμα αυτό, αναγνωρίζουν πως η θλίψη, η απαισιοδοξία και η απόγνωση μαζί με την έλλειψη ενδιαφέροντος, κρύβονται αρκετές φορές πίσω από την αύξηση του βάρους.

Πολλές φορές τρώμε χωρίς να πεινάμε πραγματικά…

Πόσες φορές έχει τύχει να μην νιώθετε καλά ψυχολογικά και να καταλήγετε μπροστά στο ψυγείο ή κρατώντας ένα πιάτο με φαγητό ή γλυκά ή και τα δύο πολλές φορές, σαν να πρόκειται αυτό το πιάτο να σας δώσει πίσω την χαμένη χαρά και απόλαυση; Είναι γεγονός πως όταν η ψυχολογία μας δεν είναι σε καλή κατάσταση, χάνουμε χαρούμενες στιγμές που προσπαθούμε να τις αναπληρώσουμε μέσα από την απόλαυση που το φαγητό μας δίνει. Και ναι, πράγματι, το φαγητό εκτός από την ωραία του γεύση, μας δίνει την ευχαρίστηση που έχουμε ανάγκη εκείνη τη στιγμή, την ικανοποίηση που αναζητάμε με λάθος όμως τρόπους, μέσα από την ικανοποίηση που παίρνουν οι γευστικοί μας κάλυκες! Πολλές φορές μάλιστα, τρώμε χωρίς να πεινάμε πραγματικά, απλά έχουμε την ανάγκη μιας προσωρινής ευχαρίστησης και διαφυγής από μία στρεσογόνα ή δύσκολη συναισθηματικά κατάσταση, σαν να «ξεχνάμε» τα προβλήματά μας όταν τρώμε και τη μιζέρια που βιώνουμε. Πρόκειται για την παγίδα της συναισθηματικής πείνας, όπου μπερδεύουμε την συναισθηματική με τη βιολογική μας ανάγκη, «σαν να» θέλουμε να ικανοποιήσουμε την πείνα των συναισθημάτων μας…

Δυστυχώς όμως, το συναισθηματικό αυτό κενό «δεν γεμίζει», εξακολουθεί να υπάρχει και μάλιστα χειροτερεύει καθώς η δυσφορία από την ποσότητα του φαγητού που βαραίνει το στομάχι μας, έρχεται να προσθέσει ακόμα περισσότερη δυσφορία αλλά και θυμό με τον εαυτό μας που «ωραία, φάγαμε και τι καταλάβαμε τώρα;» Η ευφορία που το φαγητό προσφέρει την ώρα που το τρώμε, είναι προσωρινή και ενισχύει τη κακή ψυχολογία εφόσον επιλέξαμε έναν λάθος τρόπο αντιμετώπισης.

Ο φαύλος κύκλος της συναισθηματικής πείνας;

Συνήθως ένα αρνητικό γεγονός μπορεί να πυροδοτήσει την αιφνίδια και άμεση λήψη τροφής, πχ. ένας καυγάς με το σύντροφο, η επίπληξη στον εργασιακό χώρο, ένα δυσάρεστο γεγονός που προκαλεί πίκρα μπορεί να μας οδηγήσουν στην κατανάλωση γλυκού, ώστε να εξισορροπήσουμε την «ψυχική πικρία» μας. Αφού όμως έχουμε καταναλώσει τις …γλυκές θερμίδες, έχοντας υποκύψει στην παρόρμηση αυτή, οι ενοχές κάνουν την εμφάνισή τους – κυρίως όταν θέλουμε να διατηρήσουμε τα βάρος μας που παρουσιάζει αυξομειώσεις ή είμαστε σε διατροφή. Ο θυμός επίσης μπορεί να κάνει την εμφάνισή του καθώς «θυμώνω με τον εαυτό μου που δεν μπόρεσα να τον ελέγξω, υποκύπτοντας άλλη μία φορά στην αδυναμία μου!» Μπαίνω λοιπόν σε ένα φαύλο κύκλο, όπου συναισθήματα όπως ενοχές, θυμός αλλά και δυσφορία, οδηγούν σε μία καταθλιπτική συμπεριφορά που κάποιες φορές ενδεχομένως να καταλήξει σε αυτοκριτική διάθεση. Με τη σειρά της, η κριτική αυτή φέρνει ακόμη πιο αρνητικά συναισθήματα, αίσθηση αδυναμίας ως προς τον αυτοέλεγχο, καταλήγοντας σε μία αυτοτιμωρητική επίσης συμπεριφορά, όπου αρχίζει και παίρνει και άλλες διαστάσεις μέσα από την παραμέληση της εξωτερικής εμφάνισης, όπου δεν υπάρχει η διάθεση της αυτοφροντίδας αλλά της παραίτησης… Η αμφιθυμία είναι κυρίαρχη σε αυτή τη φάση, όπου από τη μία θέλω να φροντίσω τον εαυτό μου και να έχω μία καλή εικόνα, από την άλλη όμως είναι δύσκολο να ξεφύγω από τον φαύλο κύκλο όπου οι ενοχές συνδέονται τελικά με την καταθλιπτικόμορφη αυτή διάθεση.

Αποτέλεσμα, η αμφιθυμία αυτή να αντιλαμβάνεται από εμάς τους ίδιους ως αποτυχία ελέγχου αλλά και ματαίωση ως προς την εικόνα εαυτού που επιθυμούμε. Καταλήγουμε να περνάμε έτσι απλά, από το ένα επεισόδιο υπερφαγίας στο επόμενο, «χαλώντας» τη σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό… Γιατί; Μα επειδή ακριβώς, η «συναισθηματική πείνα», η πείνα για αγάπη, αποδοχή, ενδιαφέρον, δεν μπορεί να «χορτάσει» μέσα από το φαγητό…

Ίσως φαίνεται απλή η λειτουργία και εύκολο να ξεφύγει κάποιος από τον φαύλο κύκλο του, δεν είναι όμως έτσι. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν, όπως ο θυμός για παράδειγμα, ζητούν εκτόνωση μέσα από ένα νέο επεισόδιο υπερφαγίας…. Η καταθλιπτική σημειολογία μας ξαναβάζει στην κυκλική αυτή τροχιά, όπου η φτωχή επίγνωση εύκολα φέρνει και άλλο θυμό όπου δεν μπορούμε να ελέγξουμε το στόμα μας «χτίζοντας» αυτή την μη αποδεκτή εικόνα εαυτού.

«Θυμώνω με τον εαυτό μου που δεν μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου και ξεσπώ και πάλι με επεισόδια υπερφαγίας για να καταπολεμήσω αυτό το θυμό μου…» Ενδιάμεσα προστίθενται και τα καταθλιπτικόμορφα συναισθήματα επιδεινώνοντας την κατάσταση, κάνοντας ακόμα μεγαλύτερο το ψυχοσυναισθηματικό μου μπέρδεμα, που προσπαθώ να ξεμπερδέψω με ένα ψυχαναγκαστικό τρόπο κυρίως… Στο μυαλό μου αυτό που κυριαρχεί είναι πως πρέπει «άμεσα και γρήγορα» να αλλάξω το σώμα μου, να χάσω το ανεπιθύμητο βάρος, όπου το θεωρώ αιτία για «τα δεινά που μου συμβαίνουν…» Και όσο θεωρώ το βάρος και την απώλεια ελέγχου της διατροφής μου αιτία των δεινών, τόσο μεγαλώνει η καταθλιπτική χροιά ενώ και η καθημερινότητά μου σε αρκετούς τομείς αρχίζει και γίνεται δυσλειτουργική, για παράδειγμα, αποφεύγω τις κοινωνικές συναναστροφές επειδή ντρέπομαι για το «πως έγινα», η σεξουαλική ζωή δεν μου δίνει πλέον ικανοποίηση, όπου μπορεί και να μην έχω ερωτική επιθυμία καθώς δεν νιώθω άνετα με το σώμα μου, κλπ.

Οι παλιές συνήθειες, οι παλιές εγγραφές…

Όλοι μας έχουμε μάθει να λειτουργούμε και να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που είτε έχουμε αντιγράψει από τα πολύ μικρά μας χρόνια μέσα από την συμπεριφορά των γονιών μας, είτε έχουμε «φτιάξει» στην πορεία της ζωής μας. Τρόπους που κάποτε μπορεί να μας βοηθούσαν και να ήτα ότι καλύτερο για να επιβιώσουμε, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως είναι και το καλύτερο στο σήμερα… Έτσι, οι παιδικές εγγραφές μας μπορεί να περιλαμβάνουν τις διατροφικές συνήθειες που «μάθαμε και αντιγράψαμε» από τους γονείς μας αλλά και τον συμβολισμό που το φαγητό λαμβάνει, όπως η χαρά, η απόλαυση, η ευχαρίστηση και φυσικά η επιβίωση, η εκπλήρωση των επιθυμιών τρίτων και η ανάγκη αποδοχής μας – «αν δεν φας όλο το φαΐ σου δεν με αγαπάς…, δεν είσαι καλό παιδί, …θα πεθάνεις…» Μπορεί επίσης το φαγητό να λειτουργεί ως αναπλήρωση σωματικών ή και ψυχοσυναισθηματικών αναγκών μέσα από τον καθησυχασμό για παράδειγμα όταν το βρέφος έκλαιγε, όπου η προσφορά του φαγητού ήταν «η λύση του προβλήματος». Αποτέλεσμα, να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του ως «πείνα» που μέσα από τη λήψη τροφής θα ικανοποιηθούν, αποτελώντας μάλιστα και ένδειξη φροντίδας ή και αυτοφροντίδας ως απάντηση σε πιθανό συναισθηματικό κενό…

Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως η ψυχολογία μας εύκολα συσχετίζει την λήψη τροφής με την «συναισθηματική τροφή» που οδηγεί σε παχυσαρκία και την καταθλιπτική σημειολογία. Βέβαια, δεν σημαίνει πως όλοι οι άνθρωποι που έχουν παραπάνω βάρος είναι καταθλιπτικοί, ούτε και πως όλοι οι καταθλιπτικοί είναι και παχύσαρκοι!

Ας κρατήσουμε πως η αναγνώριση των συναισθημάτων και των αναγκών μας – σωματικών και ψυχικών – είναι απαραίτητη ώστε μέσα από μία λίγο καλύτερη επίγνωση του εαυτού μας να μπορούμε να ικανοποιήσουμε την πραγματική μας ανάγκη, ώστε να μην μένουμε με μία διάθεση αρνητική, παρασέρνοντας την εικόνα εαυτού και την αυτοεκτίμησή μας επίσης…

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολογία

City Unity College | Μεταπτυχιακό Ψυχολογίας με Εξειδίκευση

Το City Unity College σε συνεργασία με το London Metropolitan University προσφέρει ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών στη ψυχολογία με εξειδίκευση που αναγνωρίζεται από το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας ‘Α.Τ.Ε.Ε.Ν.’ του Υπουργείου Παιδείας, επιτρέποντας στους αποφοίτους να ασκήσουν επάξια στον τομέα της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.

Αυτό το πρόγραμμα δίνει την ευκαιρία στους φοιτητές να εξειδικευτούν σε έναν από τους οκτώ τομείς της ψυχολογίας. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τους στόχους τους, μπορούν να επιλέξουν μεταξύ των τομέων της ψυχολογίας υγείας, κλινικής ψυχολογίας, εγκληματολογίας, αθλητικής ψυχολογίας, συμβουλευτικής ψυχολογίας, ψυχολογίας εργασίας, εκπαιδευτικής ψυχολογίας και νευροψυχολογίας.

Κάθε τομέας παρέχει μια βαθιά κατανόηση και εξειδίκευση σε συγκεκριμένες πτυχές της ψυχολογίας, αναπτύζοντας τις δεξιότητες και την εμπειρία που απαιτούνται για να ασκήσουν επιτυχώς σε αυτούς τους εξειδικευμένους τομείς της ψυχολογίας. Μέσω μιας πλούσιας συνδυαστικής εκπαίδευσης και πρακτικής εφαρμογής, οι φοιτητές αποκτούν τις γνώσεις και την αυτοπεποίθηση που απαιτούνται για να επιτύχουν στον επαγγελματικό τους στόχο στον ευρύ και αναπτυσσόμενο τομέα της ψυχολογίας.

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ

Υποχρεωτικά Μαθήματα

Εξειδίκευση Ψυχολογίας Υγείας

Εξειδίκευση Εγκληματολογίας

Εξειδίκευση Κλινικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Αθλητικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Εργασιακής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Νευροψυχολογίας

Εξειδίκευση Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας

Εξειδίκευση Συμβουλευτικής Ψυχολογίας

Εκδήλωση Ενδιαφέροντος

Mπορείτε να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά στο 210 3243 222 ή μπαίνοντας στην ιστοσελίδα παρακάτω https://cityu.gr/course/metaptychiako-psychologias-me-exeidikefsi/

Θησέως & Κολοκοτρώνη, Σύνταγμα, Αθήνα
210 3243 222
[email protected]

Ψυχολογία

Ποια η σχέση δεσμού και έρωτα ;

‘ Όλα στην αρχή είναι όμορφα ’ γαλλική παροιμία

Είναι τα έντονα συναισθήματα αυτό που αποκαλούμε έρωτας ; Και είναι αρκετά για να υποστηρίξουν την άνθιση μιας σχέσης ;

Ή στην πραγματικότητα τα έντονα συναισθήματα συχνά μας εμποδίζουν να δούμε με αντικειμενικό μάτι τι είδους χορό χορεύουμε μ’ αυτόν που θεωρούμε ως άνθρωπό μας ;

Για τον έρωτα μιλάνε πολλοί… Ποιον έρωτα όμως ; Φυσικά αυτόν που πουλάει! Δηλαδή, τον έρωτα σε πρώτο επίπεδο, σε πρώτη ανάγνωση που γοητεύει χωρίς να δυσκολεύει γεννώντας σύνθετες σκέψεις και συναισθήματα…

Το ‘όλα στην αρχή είναι όμορφα’ της γαλλικής παροιμίας δεν σηματοδοτεί στην πραγματικότητα τον αληθινό δεσμό ή τον αληθινό έρωτα. Γιατί μόνο όταν μένουμε σε μια σχέση για καιρό –είτε από αναγκαιότητα είτε από επιλογή- δοκιμάζεται ο πραγματικός έρωτάς μας ή αλλιώς η ικανότητά μας για πραγματικό δεσμό.

Οι σχέσεις που δοκιμάζονται μέσα στο χρόνο, με άλλα λόγια οι μακροχρόνιες σχέσεις, μας δίνουν την ευκαιρία να δοκιμαστούμε στο να πετύχουμε τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην ατομικότητα και τη συντροφικότητα, και να τις διατηρήσουμε και τις δύο χωρίς να χάσουμε τη μια ή την άλλη όταν τα πράγματα δυσκολέψουν.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι όταν δύο άνθρωποι ερωτεύονται παντρεύουν δυο μοναξιές και ότι μέσα σε μια σχέση δεν υπάρχει κτήμα!

Ο έρωτας πρέπει να γίνεται αντιληπτός από το ζευγάρι ως σεβασμός στην ελευθερία του χρόνου και του χώρου του άλλου, αν θέλει να επιβιώσει…

Σ’ έναν πραγματικό έρωτα ή σ’ έναν πραγματικό δεσμό κανένα από τα δύο μέλη δεν αναγκάζεται να καταπιέσει, να θυσιάσει ή να προδώσει τον εαυτό του, αλλά και οι δύο σύντροφοι εκφράζουν τα δυνατά και τα τρωτά τους σημεία, τις αδυναμίες και τις δυνατότητές τους με ισορροπημένο τρόπο.

Φυσικά, η εξισορρόπηση των δυνάμεων της ανεξαρτησίας (του εγώ) και αυτών της ενότητας (του εμείς) δεν είναι τόσο απλή υπόθεση.

Στόχος μας είναι να αποκτήσουμε σχέσεις που δεν θα λειτουργούν σε βάρος του εαυτού μας, και να αποκτήσουμε ένα εγώ που δεν θα λειτουργεί σε βάρος των άλλων, προκειμένου να βιώνουμε την ολοκλήρωσή μας ως άνθρωποι μέσα από τη συναισθηματική επαφή που μπορούν να μας προσφέρουν οι στενές προσωπικές σχέσεις.

Το θέμα αυτό σε όλη του την πολυπλοκότητα αποτελεί υψηλό στόχο, μια πρόκληση που κρατάει σε όλη μας τη ζωή. Όσο δηλαδή και οι σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους.

Το πρόβλημα εμφανίζεται ωστόσο, όταν αρχίζουμε να συγχέουμε τον έρωτα ή τη δημιουργία δεσμού με την εξασφάλιση επιδοκιμασίας, όταν επιδιώκουμε τη σύναψη στενών προσωπικών σχέσεων επειδή αποτελούν για μας τη μοναδική πηγή αυτοεκτίμησης, και όταν διατηρούμε αυτές τις σχέσεις σε βάρος των πάντων τελικά!

Ωστόσο, δεν είναι ποτέ αργά για να μάθουμε να κινούμαστε διαφορετικά στις σχέσεις-κλειδιά στη ζωή μας.

Και ενώ βραχυπρόθεσμα οι αλλαγές που κάνουμε και οι αρχικές αντιδράσεις που προκαλούμε μπορεί να μας τρομάξουν, να μας απογοητεύσουν, να μας θυμώσουν και να μας κάνουν να νιώσουμε μοναξιά, όπως συμβαίνει με πολλά άλλα πράγματα στη ζωή, έτσι και εδώ, αξίζει να κοπιάσουμε σήμερα για να απολαύσουμε αύριο!

Άρθρο αρχείου

Αναστασία Μουστάκα

Ψυχολογία

Η άμυνα ενάντια στα συναισθήματα

Η παρόρμηση να αφεθείτε σε έναν έρωτα, μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις ηθικές σας αρχές, πράγμα που μπορεί να δημιουργεί περισσότερα πολύπλοκα προβλήματα απ’ όσα φαντάζεστε.

Ο πατέρας της ψυχανάλυσης ο Φρόιντ, θεώρησε πως το ανθρώπινο μυαλό αποτελείται από τρεις περιοχές: το id (προεγώ), το ego (εγώ) και το superego (υπερεγώ).

Το id κυριαρχείται από την «αρχή της ηδονής» και είναι μη-λογικό, δηλαδή είναι ά-λογο. Λειτουργεί ως δεξαμενή από πρωτόγονα ένστικτα και παρορμήσεις τα οποία είναι και τα τελικά (τα απόλυτα) κίνητρα της συμπεριφοράς μας. Δεν έχει χρονικό προσδιορισμό, γιατί οι αναμνήσεις που θα παγιδευτούν σ’ αυτό μέσω της καταπίεσης μπορεί να είναι το ίδιο δυνατές όσο όταν συνέβη αρχικά το γεγονός που τις καταπίεσε.

Το ego κυριαρχείται από την «αρχή της πραγματικότητας» και εκπροσωπεί το συνειδητό και λογικό κομμάτι του μυαλού μας, το οποίο παίρνει αποφάσεις και διαχειρίζεται την πραγματικότητα.

Το superego κυριαρχείται από την «αρχή της ηθικής» και είναι το κομμάτι, όπου αποθηκεύουμε τους κανόνες ή τα ταμπού για το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε. Η νοοτροπία και στάση του υπερεγώ μας είναι ουσιαστικά η εσωτερίκευση της νοοτροπίας και στάσης των γονιών μας.

Οι μηχανισμοί της ψυχολογίας μας

Το id και το superego λειτουργούν στο ασυνείδητο. Είναι δηλαδή κομμάτια της ψυχικής-πνευματικής ζωής του ανθρώπου των οποίων τη λειτουργία δεν αντιλαμβανόμαστε άμεσα, γι’ αυτό και η συμπεριφορά που προκύπτει από τη λειτουργία τους μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο κοιτώντας «κάτω από την επιφάνεια», εξετάζοντας δηλαδή τι δεν λέει ή τι δεν κάνει κάποιος, μιας κι αυτά που λέει ή κάνει είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας και συνήθως όχι το πιο ενδιαφέρον.

Η σχέση του ego με τις άλλες δύο οντότητες του μυαλού (δηλαδή το id και το superego) είναι εν δυνάμει και σχεδόν αδιάκοπα σε σύγκρουση, γιατί το εγώ από τη φύση του εκλαμβάνει ως απειλή τόσο τις ενορμήσεις που προέρχονται από το προεγώ όσο και τα συναισθήματα (ενοχές, ηθικούς κανόνες) που προέρχονται από το υπερεγώ.

Η αίσθηση της απειλής του εγώ από το προεγώ και το υπερεγώ, δημιουργεί στο άτομο έναν πολύ υψηλό βαθμό εσωτερικής ταραχής και δυσφορίας, και προκειμένου να τα αντιμετωπίσει για να επιφέρει μια υποτιθέμενη ισορροπία, αναπτύσσει τους λεγόμενους «μηχανισμούς άμυνας».

Επομένως, οι μηχανισμοί άμυνας κινητοποιούνται ενάντια στις ενορμήσεις και τα συναισθήματα, προκαλώντας το σχηματισμό νευρώσεων (ή νευρωτικών συμπτωμάτων) που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα μέσα από την παθολογική του θωράκιση.

Τα προβλήματα που προκαλούν

Οι μηχανισμοί άμυνας που αναπτύσσει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον πόνο ή τα δυσάρεστα συναισθήματα, προκαλώντας έτσι παθολογικά συμπτώματα στην όλη λειτουργία του, είναι οι εξής : η απώθηση, η καταπίεση, η εξιδανίκευση, η διανοουμενικοκοποίηση, η παλινδρόμηση, ο σχηματισμός αντίδρασης, η μόνωση, η αναίρεση, η προβολή, η ενδοβολή, η στροφή ενάντια στον εαυτό και η αντιστροφή, και η μετουσίωση ή μετάθεση των ενορμητικών σκοπών και συναισθημάτων.

Ωστόσο, η έρευνα έχει αποδείξει ότι όλες αυτές οι μορφές άμυνας από τα επίπονα συναισθήματα που συνιστούν τις αβάσταχτες αλήθειες (εμπειρίες) μέσα μας, παρόλο που για να λειτουργήσουν χρειάζεται να καταναλώσουμε όλη την ενεργητικότητά μας περιορίζοντας έτσι τις ζωτικές μας δραστηριότητες, τελικά δεν καταφέρνουν να γαληνέψουν το εγώ μας. Αντίθετα, το οδηγούν σε αμέτρητες μεταμορφώσεις, διαστρεβλώσεις και παραμορφώσεις, με αποτέλεσμα η ζωή του ατόμου να παραμένει βαθιά παθολογική και ανολοκλήρωτη.

Πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε

Στο σημείο αυτό η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη και αναγκαία, γιατί μπορεί να ξεσκεπάσει το υπαρξιακό «άγχος» που υποβόσκει κάτω από όλες τις μορφές άμυνας, να φέρει στην επιφάνεια τις απωθημένες ενορμήσεις και τα συναισθήματα, και να βοηθήσει το άτομο να τα αντιμετωπίσει μέσα από την ενεργοποίηση των ζωτικών του δυνάμεων και όχι μέσα από τις περιττές αμυντικές μεθόδους, με τις γνωστές παθολογικές τους συνέπειες.